2002 yılında arkeologlar, yaklaşık 40.000 yıl önce Avrupa'da yaşamış bir insan çene kemiği keşfettiler. Bu çene kemiğinden ise bugün genetikçiler bir DNA analizi gerçekleştirdi ve bu çene kemiğinin yakın atalarının içinde Neandertallerinde bulunduğu bir insana ait olduğunu tespit etti.

Neandertaller Avrupa'da 35.000 yıl öncesine kadar yaşadılar ve modern insan kıtaya yavaş yavaş yayılırken de yok oldular. Harvard Medical School - Howard Hughes Medical Institute (HHMI)'den araştırmacı David Reich ve Almanya'daki Max Planck Institute'ten Svante Pääbo tarafından ortak yönetilen yeni bir araştırma, Avrupa'da Neandertal ve İnsanların ürediklerine dair (melez üreme) ilk genetik kanıtı ortaya koyuyor. Bu bulgular hafta başında Nature dergisinde yayımlandı.

"45,000 yıl önce Avrupa'da bulunan tek insani türün Neandertaller olduğunu biliyoruz. Ama 35.000 yıl önceye geldiğimizde Avrupa'daki tek insani tür modern insanlar kalmıştı. Bu çok dramatik bir dönüşüm sürecine işaret ediyor. Modern insanların, Neandertaller ile etkileşimde bulunduğuna dair Avrupa'da bulundukları ortak tarihlerden kalma arkeolojik göstergeler ve deliller mevcut: Alet yapma teknolojisi, ölü gömme ritüelleri ve vücut dekorasyonu kalıntıları iki grup arasında kültürel bir etkileşim olduğunu gösteriyor. Ancak ne var ki; elimizde bu döneme ait çok az kemik bulunuyor." Bu açıklama David Reich'e ait.

2002 yılında Romanya'da bulunan çene kemiği ise, bu sebepten dolayı çok büyük bir önem kazanıyor. Radyokarbon yaş hesabı yöntemleri kemiğin 37.000 ile 42.000 yıl öncesine ait olduğunu söylüyor.

Bulunduğu mağarada başka bir bireye ait kafatası da bulunmasına rağmen, herhangi bir kullanılabilir eşya tespit edilmemişti. Bundan dolayı da antropologlar, bu bireylerin kim olduklarına veya nasıl yaşadıklarına dair hiç bir kültürel ipucu yakalayamamışlardı. Çene kemiğinin fiziksel özelilklerine bakıldığında çoğunlukla modern insanınkine benzer bir görüntü ortaya koyuyor ancak bazı Neandertal belirteçlerini de gösteriyordu. Antropologlar ise buradan yola çıkarak bu kemiğin, iki türden de ataya sahip olabileceği savını ortaya attılar.



Pääbo ve Reich bir ekip oluşturarak çene kemiğine DNA analizi uyguladı ve bu ihtimali test etti. 'Oase çene kemiği' (bulunduğu mağaranın adı ile anılıyor) kadar yaşlı kemiklerden ancak eser miktarda DNA elde edilebilir ve analiz edilebilmesi için diğer organizmalardan elde edilmiş başka DNA'larla desteklenmesi ve elekten geçirilmesi gerekir. Kemikten DNA elde edildiğinde, çoğunun toprakta yaşamakta olan mikroplara ait olduğu tespit edildi ve tespit edilen insan DNA'larının ise araştırma sırasında kemiğe eli değen insanlara ait olduğu görüldü.

Laboratuar uygulamaları ile elde olan insan DNA'sı parçaları çoğaltıldı ve genetik proplar kullanılarak insan popülasyonları arasındaki çeşitliliği değerlendirirken yararlı olacak şekilde insan genomundaki 3.7 milyon pozisyonu kaplayan parçalar geri kazanıldı. Sonuçta elde edilen DNA'ların çoğu yine 2002'den beri kemiğe elini sürmüş olan insanlara aitti, kemiğin sahibine değil.. Bu sorun, moleküle binlerce yıl boyunca zarar veren hasar çeşitleri ile DNA analizi kapsamı daraltılarak çözüldü.

Orijinale karışmış olan DNA'lar atıldıktan sonra, diğer grupların genetik verileri ile, fosile ait genom karşılaştırıldı. Bir seri istatistiki analizden sonra, çok şaşırtıcı bir sonuç elde edildi. Örnek, Neandertal'lerle daha önce incelenmiş diğer tüm modern insanlardan daha yakından akrabaydı. Bu yakınlık ise daha önce eşi benzeri görülmemiş bir miktarda.



Bu bulgular gösteriyor ki, Oase'nin söz konusu ataları yakın bir jenerasyonda yaşamıştı. DNA jenerasyondan jenerasyona geçerken, segmentler bozulup yeniden yapılabilmektedir. Bu yüzden herhangi bir bireyden aktarılan DNA, diğer atanın DNA'sı ile karışmış ve birbirinin aralarına 'serpişmiş' hale gelir. Reich, fosilde neredeyse el değmemiş halde hiç bir zarar görmemiş Neandertal DNA'sı parçaları tespit etti. Bu DNA parçaları ise Oase'nin atalarından birinin yalnızca dört ila altı kuşak öncesinden bir Neandertal olduğunu net bir şekilde söylemeye yetecek kadar büyüktü. Buradan yola çıkarak, modern insanların Avrupa'ya geldikten sonra Neandertaller ile üremiş olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz.

'İnanılmaz derecede beklenmedik' olarak adlandırılan bulgu ile biliminsanlarının Neandertal ve modern insan arasında muhtemel bir üremeye dair tüm teori ve hipotezlerine yardımcı olacak en güçlü kanıt olarak görülüyor. Bilim dünyası bu bulguya kadar bu fırsata nail olmamıştı.

Ancak 'Oase bireyi' Neandertal ataların izlerini bugünkü insanlara kadar ulaşmış olmasından sorumlu değil çünkü daha sonraki Avrupalı'lar ile yakından akraba olduğunu dair hiç bir kanıt bulunamadı. Kemik örneği, Romanya'da bulunması dışında hiç bir şekilde bugünkü modern Avrupalı'lara benzemiyor. Bu da, Avrupa'da başlangıçtaki insan yerleşimlerinin daha sonraki popülasyonları geliştirmediğine dair bir kanıt niteliği taşıyor. İnsanların Avrupa'ya ulaşmasına öncülük etmiş bir grup olabilir ancak çok büyük bir ihtimale göre daha sonra gelen gruplar başka gruplar oldu. Modern Avrupa toplumlarının oluşumundan bu ardıl popülasyonların sorumlu olduğu düşünülüyor.

 

---

Referans : Phys.org, Genetic analysis of 40,000-year-old jawbone reveals early modern humans interbred with Neandertals, phys.org/news/2015-06-genetic-analysis-year-old-jawbone-reveals.html

---