Cassini, şimdiye kadar yapılmış en karmaşık uzay aracı. 1997 yılında NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın ortak projesi olarak fırlatılan uzay aracının Satürn yolculuğu yedi yıl sürdü. O günden beri de gezegeninin etrafında dolanıyor ve bilimsel açıdan muazzam verilerin yanı sıra görkemli güzellikleri de Dünya’ya gönderiyor.
Son aylarını yaşayan Cassini uzay aracı, 15 Eylül’de yapacağı “Büyük Final” ile Satürn’ün atmosferinin içerisine doğru bir dalışa geçecek ve tamamen yanıp kül olacak.

Dinamik Değişimleri Olan Bir Gezegen


Dünya’da bulunan teleskoplar ile Satürn’ün Büyük Beyaz Noktaları olarak bilinen bulutlu üslerinde periyodik olarak şiddetli fırtınalar gerçekleştiği gözlemlenebiliyor. Cassini bu olayları adeta ön sıradan izleyen bir izleyici gibidir. Toplanan veriler, bu fırtınaların tıpkı gezegenimizdeki gibi şimşek ve yağışlara neden olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, Cassini uzay aracı, gezegenin hava durumu örgüsünde değişimlere neden olan mevsimsel değişimleri de gözlemleyebilecek kadar uzun bir süredir Satürn etrafında dolanmaktadır. Ancak bu mevsimler Dünya’mızdaki gibi yaşanmamaktadır. Periyodik fırtınalar genellikle yaz sonu gibi Satürn’ün kuzey yarım küresinde görünmektedir.
2010 yılında, gezegenin kuzey yarım küresinde, bahar zamanında Satürn'ün bulut üstlerinde alışılmadık derecede erken ve şiddetli bir fırtına çıktı. Çok büyük boyutlara ulaşan fırtına, gezegenin tamamını sardı ve neredeyse bir yıl sürdü. Kendi kuyruğunu yakalayan fırtına zamanla yok oldu. Bu tip fırtınalar üzerinde çalışmalar yürütmek ve onları diğer gezegenlerdeki fırtınalarla karşılaştırmak, bilim insanlarının Güneş Sistemi boyunca gerçekleşen hava durumu örgülerine dair daha iyi bir kavrayış geliştirmelerine yardımcı oluyor.

Satürn etrafındaki yüzlerce dolanımıyla Cassini, Dünya’dan yapılan gözlemler veya geçmişte yapılan Satürn görevleriyle detaylıca bakılamayan diğer pek çok özelliğe de derinlemesine bir inceleme fırsatı sundu. Gezegenin en büyük uydusu olan Titan ile uzay aracının yakın karşılaşmalarında, araştırmacılar uydunun kütle çekimini kullanarak Cassini’nin yörüngesinde yeniden şekillendirmeler yaparak Satürn’ün kutuplarına doğru bir geçişi mümkün kılabildiler. Çünkü Satürn’ün güçlü manyetik alanı, tıpkı Dünya’mız ve Jüpiter’dekiler gibi harika Aurora görüntülerine neden olur.
Öte yandan, Cassini aynı zamanda da 1981 yılındaki Voyager görevi ile varlığından belirsizce söz edilen tuhaf bir altıgen biçimli polar vorteksi doğruladı. Kasırga benzeri güçlü bir gaz döngüsü olan vorteks; Dünya’dan daha büyük boyuta sahip ve rüzgar hızı saniyede 100 metre civarlarında.

Onlarca Farklı Uyduya Sahip


Geçmişte 17 olarak bilinen Satürn uydu sayısının Cassini’nin 45 yeni uygu keşfiyle birlikte 62 olduğu anlaşıldı.

Titan


Görsel Telif: NASA/JPL


En büyük uydu olan Titan, boyut olarak Merkür’den daha büyüktür. Titan, Dünya’nınkinin yaklaşık 1,5 katı kadar yüzey gerilimine sahip azotça yoğun bir atmosfere sahiptir. Cassini, bu uydunun bulut katmanının altında, göl ve denizlere akan nehirler olduğunu ve yağmurlarla da yenilendiğini keşfetmeyi başardı. Fakat bu nehirlerde, göllerde ve denizlerde bulunan sıvı; su değildir, sıvı metan ve sıvı etandır.
Bu demek değil ki; burada hiç su yoktur. Aslında Titan’da su bulunuyor ancak Titan çok düşük bir yüzey sıcaklığına (yaklaşık -180℃) sahip olduğu için su da, bir kaya veya kum gibi davranmaktadır. Yaşam için bütün içeriklere sahip olmasına karşın, Titan aslında yaşam evrimleşmeden önceki “donmuş Dünya” gibidir.

Enceladus


Görsel Telif: NASA/JPL


Cassini’nin en muazzam bulgularından birisi de 2004 yılındaki Enceladus keşfidir. Satürn’ün altıncı en büyük uydusu olan ve son keşifle birlikte yaşam için gereken bütün temel bileşenlere sahip olduğu düşünülen Enceladus, yaklaşık 400 km çapında buzlu bir uydudur. Cassini, Uydunun güney yarım küresinin üzerinden geçerken, Satürn'ün manyetik alanında garip dalgalanmalar tespit etti. Buradan yola çıkarak, bilim insanları Enceladus'un iyonize bir gaz kaynağı olması gerektiği sonucuna vardı.
2005 yılında Cassini’den sorumlu ekip, uzay aracına yakın bir uçuş yapma yönlendirmesinde bulundu. Bu geçiş ile, Enceladus’un güney kutbundaki buz yarıklarından, suyun saniyede yaklaşık 360 metre hızla çıktığı gözlemlendi.
Söz konusu Satürn uyduları olduğunda, herkes, Titan’a odaklanır ancak küçük Enceladus, böylesi bir sürprizle dikkatleri üzerine çekti. Güneş Sistemi’nde gerçek zamanlı bir jeolojik aktivite gözlemleyebilmek nadir gerçekleşen bir olaydır. Enceladus’tan önce Dünya dışı aktif bir yer olarak bilinen tek uydu; volkanik patlamaların gerçekleştiği Jüpiter uydusu Io’ydu.

Okyanus Dünyası


Enceladus’un hikâyesi giderek daha da sıradışı olmaktadır. 2009 yılında, su çıkışları ilk kez doğrudan görüntülenmiştir. Artık, Enceladus suyunun; Satürn manyetosferinin (Satürn’ün manyetik alanı tarafından kontol edilen bölge) en büyük bileşenini oluşturduğunu ve Satürn’ün en büyük ikinci halkasından bu su çıkışının sorumlu olduğunu biliyoruz.
Daha da ilginç olanı; Enceladus kabuğunun altında, deniz tabanındaki hidrotermal menfezler tarafından ısıtılan, sıvı halde tuzlu su ve organik moleküllerden oluşan bir küresel okyanus olduğunu biliyoruz. Su çıkışına dair yapılan detaylı analizler, bu çıkışın hidrokarbonlar içerdiğini gösteriyor. Tüm bunlar, Enceladus'un, Güneş Sistemi’mizde, yaşamı barındıran bir okyanus dünyası olması ihtimaline işaret ediyor.

Cassini Son Değil, Araştırmalar Sürecek


Cassini’nin bu yılın sonuna doğru Satürn’ün atmosferine doğru yapacağı dalışla birlikte, insanlığın bugüne kadar gerçekleştirdiği en başarılı uzay görevlerinden birisi daha sonlanmış olacak.
Bilim insanları, şimdi Titan, Enceladus veya belki her ikisini birden hedefleyen yeni görevler düşündüklerini söylüyorlar. Cassini görevinin bize yüklediği en büyük sorumluluk da bu görevlerin devamının gelmesidir diyebiliriz. Geçmiş Satürn görevleri ile edindiğimiz bilgiden çok daha fazlasını Cassini ile öğrendik ve muhtemelen Cassini’nin bir “varisi” ile çok daha fazlasını da öğreneceğiz.




Kaynaklar Ve İleri Okuma:
--"The Grand Finale Toolkit." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/mission/grand-finale/overview/
--NASA. "Pioneer 11: In Depth." https://solarsystem.nasa.gov/missions/pioneer11/indepth
--"Voyager." Jet Propulsion Laboratory. https://voyager.jpl.nasa.gov/
--"Lightning Flashing on Saturn." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/resources/4943/
--Icarus. "Dynamics of Saturn’s great storm of 2010–2011 from Cassini ISS and RPWS." http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0019103512005192
--"Spacecraft." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/mission/spacecraft/navigation/
--"Magnetosphere." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/science/magnetosphere/
--"Ultraviolet Aurora Movie." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/resources/4452/
--"NASA's Cassini Spacecraft Obtains Best Views of Saturn Hexagon." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/news/2509/nasas-cassini-spacecraft-obtains-best-views-of-saturn-hexagon/
--"Titan: Saturn's Largest Moon." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/science/titan/
--"Enceladus: Ocean Moon." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/science/enceladus/
--Ghostly Fingers of Enceladus." Jet Propulsion Laboratory. https://saturn.jpl.nasa.gov/resources/3276/
--"Water, weather, new worlds: Cassini mission revealed Saturn’s secrets." Theconversation. https://theconversation.com/water-weather-new-worlds-cassini-mission-revealed-saturns-secrets-76195




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir