Kıl veya saç çıkmasını uyaran protein enjekte edilen farelerin, kemoterapi sırasında kıl kaybı yaşamadıkları gözlemlendi. Keşfin yayımlanması kanser tedavisi gören insanların, bu can sıkıcı, negatif psikolojik etkileri olan ve ciddi yan etkiden korunabileceğini ve bu noktada bir umut olduğunu gösterdi.

Saç kaybı, kaşların dökülmesi ve kıl kaybı kemoterapinin en korkulan yan etkilerinden birisidir. Hatta bir araştırmaya göre, meme kanseri olan kadınların yüzde sekizi, saçlarını kaybetmemek için tedavi almak istemiyor. Tedaviyi alan insanlar içinse birkaç seçenek mevcut. Bunlar da, saç foliküllerine kemoterapide kullanılan yani kemoterapötik ilaçların girmesini engellemek için kan damarlarını engellemek veya saç derisini donduran şapka uygulaması gibi tekniklerden ibaret. Ne var ki, bu uygulamalar oldukça pahalı ve başarı oranı yüzde elliyi geçmiyor denilebilir. Aynı zamanda tedavi süresi 2 saat kadar daha uzarken, çok daha ağrılı ve rahatsız bir terapi süreci geçiriliyor.

Çalışmalarda saç kaybına karşı tedavi olarak kullanılan minoxidil'in kemoterapi sırasında verilmesi ise, kontrol grupları ile karşılaştırıldığında neredeyse hiçbir fayda sağlamadı. Araştırmacılardan Sung-Jan'a göre bunun nedeni ise, tam olarak kemoterapinin saç köklerine ve foliküllerine nasıl ve hangi mekanizma ile zarar verici etkilerde bulunduğunu bilmememiz ve bunu net bit şekilde kavramamış olmamız.

National Taiwan University'den Sung-Jan Lin ve ekibi bu bilinmezin belirlenmesi için p53 olarak bilinen proteini incelemeye aldı. Bu protein tümör büyümesinden sorumlu olarak bilinirken aynı zamanda saç uzamasını engelliyor. Bir önceki araştırmada da hali hazırda p53 proteinine sahip olmayan farelerin kemo sırasında kıllarından olmadıkları tespit edilmişti.

Saç Uyarıcı Protein

Ekip, p53 proteininin, saç-uyarıcı, yeni kıl oluşumu ve uzaması ile ilgili olan WNT3a'nın aktivitesini blokladığını keşfetti. Bu da ekibe bir fikir verdi: Eğer kemoterapi sırasında, WNT3a proteini direkt olarak kıl (saç) derisine enjekte edilirse saç kaybı durdurulabilir mi?

Bunu test edebilmek için, araştırmacılar farelere yaygın bir kemoterapi ilacından normal dozlarda vererek kemoterapi uygulamasını taklit etti. Hemen akabinde ise içine WNT-3a proteini doldurulmuş mikro tohumcuklar farelerin deri altlarına enjekte edildi. Bu mikroskobik tohumcuklar veya kapalı keseler proteinin dar bir alanda kısılı kalarak yalnızca o alanda aktif olmasını ve araştırmacıların bu uygulamanın etkisini daha rahat bir şekilde gözlemlemelerini sağladı. Kemoterapiden beş gün sonra bile, farelerde WNT-3a bulunan keselerin uygulandığı bölgelerin kalın bir kıl tabakası ile kaplı olduğu kaydedildi. Buna karşılık uygulamanın yapılmadığı bölgeler kelleşti.

Araştırmacılar mikroskop altında incelemeye aldıkları deri parçalarını hücre sayımına tabi tuttu. Görüldü ki, protein enjekte edildiği bölgedeki kıl folikülleri çevrelerindeki kök hücre sayısını neredeyse ikiye katlıyor ve bunu yalnızca bir gün içinde yaparak çok daha fazla kıl kökünün alanda mevcut hale gelmesini sağlıyordu. Araştırma ekibi, şimdi de tedaviyi insanlara uygun bir hale getirmeye çalışıyor. Elbette mikroskobik keseciklerin içinde saç uyarıcı bir proteini insanlara enjekte etmek pratik ve güvenli olmayacaktır.

Araştırmacılara göre bahsi geçen enjeksiyon, çok sayıda ince ve iyi iğneleri bir yonga üzerine dizerek saç derisine uygulanması yolu ile yapılabilir. Yine jel olarak kafa derisine sürüldüğünde yayılmayı ve deriden geçişini sağlayacak aktive edici bileşikler üzerine de çalışmalar yürütülüyor.

---

Kaynak: Alice Klein, Protein injection could prevent hair loss during chemotherapy, 6-Ekim-17, https://www.newscientist.com/article/2149608-protein-injection-could-prevent-hair-loss-during-chemotherapy/

Makale referans: Cancer Research, DOI: 10.1158/0008-5472.CAN-17-0667

---