Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Prion hastalıklarında erken tanı yapmak şimdiye dek olanaklı değildi ama yeni bir çalışma, prion hastalıklarının nörolojik belirti verecek kadar ilerlemeden önce kolay bir cilt testiyle saptanabilme olasılığının olduğunu ortaya koydu. Case Western Reserve Üniversitesi Tıp Okulu'ndan Wenquan Zou ve uluslararası araştırmacılardan oluşan ekibi, prion bulaşan kemirgenlerden aldıkları deri örneklerindeki prionları saptamayı başardı.

İnsanlarda en yaygın görülen prion hastalıklarından biri sporadik Creutzfeldt-Jakob Hastalığıdır (sCJD); ABD'de yılda ortalama 350 vaka görülür. Zou ve çalışma arkadaşları, Kasım 2017'de Science Translational Medicine dergisinde, vefat eden sCJD hastalarının cildinde prionlar saptadıkları çalışmayı paylaşmıştı. Bu bulgu iki önemli soruyu gündeme getirmişti: 1) Deri prionları, sCJD için bir tanı biyo-işaretçisi görevi görebilir mi? 2) Deri prionları, insanlar arasında prion bulaşmasına neden olur mu?

Son yaptıkları çalışmanın ilk soruyu yanıtladığını belirten Zou, deri prionları kullanarak sCJD hastalığının saptanabileceğini ortaya koyduklarını vurguluyor. İkinci soruyla ilgili olarak ise cerrahi müdahaleler sırasında deri prionlarının sCJD bulaşmasına neden olabileceğini ekliyor.
Prionlar, Kurt Vonnegut'un Kedi Beşiği adlı romanında sözünü ettiği gizli silaha benzer. Vonnegut, buz-dokuz denilen bir su formu hayal etmişti; bu süper-kristal oda sıcaklığında donuyordu ve temas ettiği normal suyu kendisi gibi yapıyordu. Tek bir buz-dokuz kristali, zincirleme bir tepkime başlatıyor ve okyanusların bile buzlaşmasına neden olarak, Dünya üzerindeki canlılığı sona erdiriyordu. Prion enfeksiyonu süreci de buna benzer. Tek bir yanlış katlanmış protein, diğerlerinin de öyle katlanmasına neden olabilir. Aslında prionlar bulaşıcı varlıklar değil, bulaşıcı katlanma biçimleridir demek daha doğru olur.

Zou ve ekibi, yaptıkları yeni çalışmada çok duyarlı iki prion algılama yöntemi kullandı: RT-QuIC (İng. real-time quaking-induced conversion) ve sPMCA (İng. serial protein misfolding cyclic amplification). Nature Communications dergisinde yayımlanan bir makale ile duyurulan bu çalışma, klinik semptomlar belirmeden önce, cilt testiyle prion hastalıklarının erken tanılanmasını sağlayan ilk kavram kanıtlayıcı araştırma olma niteliği taşıyor.

Ekip, enfeksiyondan sadece iki hafta sonrasında, kemirgen derisinde prion saptayabildi. Ayrıca yaptıkları testlerde prion taşıyan hayvanlarla aynı yerde tutulan prionsuz hayvanların da derisinde prion saptayan araştırmacılar, birlikte yaşayan kemirgenler arasında prion aktarımının gerçekleşebildiğini de göstermiş oldu.

Zou, çalışmalarının Alzheimer ve Parkinson hastalıkları için de önemli bir potansiyelinin olduğunu düşünüyor. Çünkü Alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilen tau proteini ve Parkinson hastalığı ile ilişkilendirilen alfa-sinüklein proteini gibi yanlış katlanmış proteinler, hastaların derisinde de gözlemlenmiş bulunuyor. Dolayısıyla yeni geliştirilen deri testi sayesinde, o hastalıklar için de tanılama yapma olanağı olabilir.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir