Hayvanlarda partenogenez ile eşeysiz üreme, ilk olarak 1745 yılında Charles Bonnet tarafından keşfedildi. Omurgasızlarda sıklıkla görülen bu üreme çeşitine, omurgalı hayvanlarda da rastlanabiliyor. Örneğin hindilerin, partenogenez ile üreyebildikleri biliniyor; fakat döllenmemiş yumurtalardan çıkan yavru sadece erkek olabiliyor. 2016 yılında da, eşeysiz olarak üç yavru dünyaya getirdiği saptanan bir köpekbalığı oldukça ilgi görmüştü (Bkz. Zebra Köpek Balığı Yıllar Sonra Erkeksiz Üredi). Partenogenez, bazı hayvan türlerinde hem erkek hem dişi bireylerin dünyaya gelmesinin olağan yolu iken, bazı türlerde ise çeşitli dış koşullara bağlı olarak gerçekleşebilir. Örneğin fiziksel uyarım (sıcaklık ya da pH değişimi, elektriksel şok, morötesi ışınıma maruz kalma vb) veya kimyasal uyarım (ortamdaki kimyasal maddelerin yoğunluğunun değişmesi) nedeniyle olabilir.

Lomonosov Moskova Eyalet Üniversitesi araştırmacılarından Vladimir Gokhman ve Valentina G. Kuznetsova, böceklerin döllenmemiş yumurta hücrelerinden, yani herhangi bir sperm katkısı olmadan gelişmesi olan partenogenez olgusuna neden bu denli sık rastlandığını açıklayan bir çalışma gerçekleştirdi ve elde ettikleri bulguları Zoological Systematics and Evolutionary Research dergisinde yayımladı. Bu konu üzerinde çalışmak, tarıma zarar veren türlerin kontrolü konusunda büyük önem taşıyor.

Holometabola üst-takımında bulunan kanatlı böcekler, dört evreli bir gelişim gösterir: Yumurta, larva, pupa ve erişkin böcek. Bazı Holometabola üyeleri partenogenez geçirir. Gokhman ve ekibi, bu böceklerin çeşitli gruplarında görülen partenogenetik gelişimin modlarını tanımlıyor. Buna göre partenogenez üç modda olabiliyor: Arrhenotoky, thelytoky ve deuterotoky.



1- Arrhenotoky: Döllenmemiş yumurta hücrelerinden sadece erkek bireylerin çıkmasına örneğin arılarda rastlanır. Genellikle böyle türlerin erkekleri, döllenmemiş yumurtadan gelişir ve tek bir kromozom seti (haploid) taşır. Dişiler ise döllenmiş yumurtalardan çıkarlar ve çift kromozom seti (diploid) taşırlar.

2- Thelytoky: Döllenmemiş yumurta hücrelerinden sadece dişi bireyler çıkarken, erkekler yoktur. Bu partenogenez moduna sosyal böceklerde değil de, örneğin bazı güvelerde rastlanır.

3- Deuterotoky: Hem erkek hem de dişi organizmalar döllenmemiş yumurtalardan çıkar. Örneğin Cynipidae ailesinin bazı üyeleri böyledir.

Gokhman, partenogenez yoluyla eşeysiz üremenin genellikle nüfusu az olan böcek topluluklarında görülmekle birlikte, bazen eşeyli üreyen ve sayıları çok artan böcek toplumlarında da partenogenetik soyların türediğini belirtiyor. Partenogenezin temel nedeni belli: Böcekler, nüfus yoğunluğu düşük olduğunda eş bulmakta güçlük çekiyor, ki zorlu yaşam koşullarının olduğu bölgelerdeki durum çoğu zaman böyle.

Araştırmacılar, tarımsal ekinleri korumak için kullanılan böcek ilaçları ile hedef alınan böcek türlerinin çoğunun partenogenez ile ürediğini ifade ediyor. Dolayısıyla konu üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda, canlı böceklerin kimyasallar ile yok edilmesi yerine, çoğalma hızlarının düşürülmesi konusunda bir şeyler yapılabilmesi umuluyor.