İspanyol kaşifler üretilip tüketilebilen domatesi, 500 yıl önce Avrupa'ya ilk getirdiklerinde, bu domatesler zeytin büyüklüğündeki daha vahşi formlarına göre zaten çok büyüktü. Araştırmacılar bu büyüklüğün genetik temelini anlayarak, bu geni veya genleri kullanarak daha büyük meyveler üretebilmeyi amaçlıyordu.

Genetiği değiştirilmiş organizmalar üzerinde yapılan uygulamalar arasında kendisine çok büyük bir alan bulma potansiyeli olan yöntem, eğer besin değerlerinde bir değişime yol açmazsa fiyat performans açısından çok daha verimli meyveler üretilmesini sağlayabilir.

Araştırmayı yürüten ekip, kökün üst kısmında bir çok dal çıkararak çok büyük meyveler oluşturabilen iki ayrı mutant domates soyu üzerinde çalışarak bu gizemi keşfetti.

Meyve büyüklüğü ve diğer bitki özelliklerinin çoğu kökün üst kısmındaki (mersitem doku ya da büyüme ucu) oluşumlara ve hücresel aktivitelere bağlıdır. Bu bölgedeki henüz özelleşmemiş kök hücreler, diğer tüm kök hücreler gibi kendilerini eşleyerek zamanla bitkinin farklı bölgelerini oluşturur.

Bilim insanları iki genin dahil olduğu bir feedback (geri bildirim) mekanizmasını keşfetti. Bunlardan birisi kök hücre üretimini uyarırken diğeri de bu üretimi kontrol altında tutmaya yarıyor. CLAVATA3 olarak bilinen kontrol geninin, aktivitesi veya protein üretimi düşürülerek tüketilebilen domateslerin büyüklüklerinde bir patlama sağlanabiliyor.

Bu genin proteini tam olarak doğru çalışmak için üç şekerden oluşan molekül zincirlerine ihtiyaç duyuyor.  Nature Genetics dergisinde yayımlanan araştırmaya göre bu zinciri kısaltmak, genin yeteri kadar iyi işlev görmesini engelleyerek çok büyük domatesler oluşmasını sağlıyor.

Bahsi geçen geri bildirim mekanizması bir çok bitkide ortak olduğu için, bitki üreticilerinin mahsullerini geliştirmek ve hatta üretim kapasitesini artırmak için bu yöntemi kullanabilecekleri düşünülüyor.

 

---

Referans : Sciencemag.org, Scientists find way to create supersized fruit, news.sciencemag.org/biology/2015/05/scientists-find-way-create-supersized-fruit?rss=1

---