Dünya dışı kolonileşmede akla ilk gelen adaylar Ay ve Mars oluyor. Bunu gerçekleştirmek içinse, aşılması gereken çok sayıda engel var. İnsanlar, insan yaşamına hiç de uygun olmayan uzay koşullarında nasıl uzun süre hayatta kalacak? Solunum gereksinimleri karşılandıktan sonra, en önemli ikinci konu ne ile beslenecekleri olacaktır.

Hollanda'da bulunan Wageningen Üniversitesi'nden bu konu üzerinde çalışan araştırmacılar, dünya dışı topraklarda yetişecek sebzelerin yapısını ve içeriğini inceliyor. Ay ve Mars toprağına benzer topraklarda bitki yetiştiren ekip, gezegenimiz dışında tarıma başlayacak öncülere yardımcı olaracak yöntemler bulmaya çalışıyor.

"İnsanlar Ay'a ve Mars'a gittiklerinde beslenmeleri gerekecek. Bunun en kolay yolu da, kendi yiyeceklerini kendilerinin yetiştirmesi olur," diyor Wageningen serasından Wieger Wamelink. Bu amaçla, çalışmalarında gerçek Mars ve Ay toprağı kullanmak istemişler. Elbette bu, köşe başındaki markette bulabileceğiniz türde bir malzeme değil. Yine de bir satıcısı var. NASA, Arizona'daki bir çölde bulunan kumdan Ay toprağının benzerini ve Hawaii'deki bir volkanda bulunan topraktan da Mars toprağının benzerini üretiyor.

Wageningen Üniversitesi'nin ilk siparişi 2013 yılında ellerine geçmiş. NASA'nın imitasyon "uzay toprağı"nın 100 kg kadarına 2000 Euro ödenmiş ve ilk deneyler derhal başlamış. Wamelink, bu garip toprağa domates, bezelye, tere otu ve başka bir sürü bitki tohumu doldurup, merakla beklemeye başlamış. Kendisi, bu toprak ile çalışmanın çok özel bir şey olduğunu belirtiyor. "Hiç kimse, hatta NASA bile, bize ne olacağını söyleyemezdi," diyor.

Yapay uzay toprağı ilk başta suyu emme konusunda biraz inatçı davranmış. Neyse ki kısa süre sonra dikim için iyi bir toprak olduğu ortaya çıkmış. İlerleyen günlerde Wamelink, tıpkı Marslı filmindeki baş kahramanın yaptığı gibi, uzay sebzelerinin günden güne büyüyüşünü hayranlıkla izlemeye başlamış. "Özellikle Mars toprağında, bitkiler çok hızlı ve çok güzel gelişti. Çiçeklenmeye bile başladılar, ki bunu hiç beklemiyorduk," diyor Wamelink.

Uzay Sebzelerini Yemek Tehlikeli Olabilir mi?

Tabi bu noktada akla şu soru geliyor: Bu sıradışı bitkilerle beslenmenin insan vücudu üzerinde nasıl etkileri olabilir? Mars ve Ay toprakları, NASA'nın kendi imitasyon toprağı da dahil, bitkiler için zararsız olan, fakat insanlarda ölümcül sonuçlar doğuran ağır metaller içerebiliyor.

Wamelink buna bir çözüm önerdi. Eğer yapılan analizler, sebzelerde arsenik, civa ya da demir gibi onları insan tüketimine elverişsiz kılan elemetler olduğunu gösterirse, bu zehirleri absorbe eden menekşe gibi başka bazı bitki türlerinin dikilmesi ile toprak saflaştırılabilir.

Wamelink deneyde bir eksiklik olduğunu da itiraf ediyor. Şöyle ki, deney Dünya üzerinde steril olmayan koşullarda gerçekleştirilmiş. Bu durumda değerlendirilebilecek tek şey, toprağın besin değerinin kalitesi oluyor. Yani Ay ya da Mars üzerinde de, toprak ile tohumlar birleştiğinde aynı sonuçların elde edilip edilemeyeceğinin anlaşılması için yapılması gereken daha çok sınama var.

Örneğin aşırı düşük sıcaklıklar (Mars'ta -62°C'a kadar düşebiliyor) ve oksijen eksikliği nedeniyle, Ay ve Mars'ta yetişecek bitkilerin kapalı ve kontrollü bir ortamda bulunmaları gerekecek. Dünya'daki havaküre (atmosfer) basıncının sağlanması, ısıtma, aydınlatma ve bitki DNA'sına zarar verebilecek kozmik ışınlardan koruma da yapılacak. Yani özel bir uzay serası kurulacak. Wamelink su sorunu olmayacağını, çünkü her iki aday kürede de buz bulunduğunu ekliyor.



 

---

Kaynak: Phys.org, "Out of this world: 'Moon and Mars veggies' grow in Dutch greenhouse"
< http://phys.org/news/2016-05-world-moon-mars-veggies-dutch.html >

---