Michigan Eyalet Üniversitesi araştırmacıları, ay çekirdeklerinin üzerinde, küfler tarafından üretilen bir toksin bulunabildiğini ve pek çok düşük gelirli ülkede sağlığı tehdit edebildiğini ortaya koydu.

PLoS ONE dergisinde yayımlanan makalede, yaygın olarak mısır, yer fıstığı, şam fıstığı ve bademe bulaşan Aspergillus cinsi küflerin ürettiği bir toksin olan aflatoksin maddesine, ay çekirdekleri ve bunlardan elde edilen ürünlerde sıklıkla rastlandığını raporlandı. Bu çalışma, aflatoksin kirlenmesini ay çekirdekleriyle ilişkilendiren ilk çalışmalardan biri olma özelliğini taşıyor.

Araştırma Tanzanya’da yürütülmüş olsa da, sorun kesinlikle burayla sınırlı değil. Sadece mısır ve yer fıstığı tüketimi ile aflatoksine sürekli maruz kalma nedeniyle, dünya genelinde her yıl 25.000 ile 155.000 arasında insan hayatını kaybediyor. Aflatoksinin en güçlü karaciğer kanserojenlerinden biri olmasından dolayı, ay çekirdeklerindeki varlığını tespit etme ve sınırlandırma çalışmaları çok sayıda hayatın kurtarılmasına ve ayçiçeği ile yan ürünlerinin tüketildiği bölgelerde karaciğer hastalıklarına yakalanma riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Çalışmanın yazarlarından MSU’dan beslenme bilimcisi Profesör Gale Strasburg; “Tanzanya halkı tarafından sıklıkla tüketilen ürünlerdeki bu yüksek aflatoksin seviyeleri, yerel otoritelerin Tanzanya’da gıda ve tohum güvenliğini arttırmaları amacıyla, ay çiçeğinin üretim hattı boyunca aflatoksin kirlenmesini engelleme ve kontrol altına alma müdahalelerini yerine getirmesi gerektiğine işaret ediyor. Maruz kalma değerleri hakkında bilgi edinmek ve ay çekirdeklerinin beslenme yoluyla aflatoksin kaynağı olarak rolünü daha iyi anlamak amacıyla, insan ve hayvanlar üzerinde ay çekirdeği ürünlerinin tüketim oranını belirlemek için daha fazla çalışma yapılması gerekiyor” diye aktarıyor.

Tanzanya’daki küçük çiftlik sahipleri çekirdekleri için ayçiçeği yetiştiriyor. Bu çekirdekler, yağ elde etmek için değirmencilere satılıyor. Geriye kalan küspeler ise hayvan yemi olarak kullanılıyor. Çekirdeklere, aflatoksin üreten Aspergillus flavus veya Aspergillus parasiticus cinsi küfler bulaşıyor. Aflatoksin kirlenmesi diğer tarım ürünlerinde yeterince incelenmiş olmasına rağmen, ay çekirdekleri için yapılmış çok az çalışma var.



Çalışmanın başyazarı ve MSU’da doktora öğrencisi Huma Mmongoyo, 2014 ve 2015 yıllarında Tanzanya’daki yedi bölgeden alınan ay çekirdekleri ve küspelerindeki aflatoksin seviyelerini analiz etti. Çekirdeklerin yaklaşık % 60’ı, küspelerin ise yaklaşık % 80’i aflatoksinle kirlenmiş durumdaydı. Ek olarak çekirdeklerin % 14’ü ve küspelerin %17’si, ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nin belirlediği seviye olan yüz milyonda 2’lik seviyenin üzerinde aflatoksin içeriyordu.

Çalışmanın yazarlarından, MSU’da Gıda Bilimi ve Beslenme ve Tarım profesörü Felicia Wu; “Dünya genelinde milyarlarca insan, beslenme yoluyla aflatoksin zehirlenmesine maruz kalıyor; özellikle gıdaların kirleticiler için düzenli olarak denetlenmediği bölgelerde. Dünya Sağlık Örgütü ile birlikte yürüttüğümüz, gıda yoluyla taşınan hastalıklara yönelik küresel çaptaki bir önceki çalışmamızda; aflatoksinin dünya genelinde, en yüksek düzeyde hastalığa neden olan kimyasallardan biri olduğu bulunmuştu” diye aktarıyor. Bu maddeden korunmak için bayat ekmek kullanımı konusunda da çok dikkatli olmak gerekiyor. (Bkz. Küflü Ekmek Tüketirsek Ne Olur?)

Sorunu çözmeye yardımcı olmak amacıyla Wu, Zirai Sağlık Etkileri Merkezi’ni kurdu. Bu merkez, büyükbaş hayvanlara ve kümes hayvanlarına verilip, toprağa ve su kaynaklarına sızan antibiyotikler ve sıtma vakaları ile orta-Sahra bölgesindeki sulama örüntüleri arasındaki bağlantı gibi küresel sorunlarla mücadele ediyor.

---

Kaynak: Sunflower seeds traced as source of toxic mold, potent liver carcinogen
<https://www.sciencedaily.com/releases/2017/04/170421103720.htm>

İlgili Makale: Juma A. Mmongoyo, Felicia Wu, John E. Linz, Muraleedharan G. Nair, Jovin K. Mugula, Robert J. Tempelman, Gale M. Strasburg. Aflatoxin levels in sunflower seeds and cakes collected from micro- and small-scale sunflower oil processors in Tanzania. PLOS ONE, 2017; 12 (4): e0175801 DOI: 10.1371/journal.pone.0175801

---