Güney Afrika'daki bir mağaranın içindeki kayadan özenle kazılmış neredeyse eksiksiz bir insansı iskelet olan Küçük Ayak, güçlü bir evrimsel yükü omuzladı.

Bu 3.67 milyon yıl yaşındaki yetişkin dişi kadın, herhangi bir antik hominin en eski ve en eksiksiz kürek kemiği ve köprücük kemiği setine sahip. Araştırmacılara göre, bu fosiller ayrıca, insan ve şempanzelerin son ortak atasının omuzlarının neye benzediğine dair de mevcut en iyi modeli sağlıyor. Elde edilen sonuçlar, hem Küçük Ayak'ın hem de bir insan-şempanze son ortak atasının ağaçlara nasıl tırmandığına dair yeni bilgiler sağlıyor.

Küçük Ayak, Australopithecus cinsine ait ancak tür kimliği henüz tartışmalıdır. 20 Nisan'da (2021) Journal of Human Evolution'da yayımlanan araştırmada, Küçük Ayak'ın omuz kemiklerinin şekil ve oryantasyon açısından insanlar ile günümüz Afrika apelerinin ölçüleri arasında bir yere denk düştüğü ancak gorillere daha yakın bir uyum gösterdiği ileri sürüldü. 

Bu homininin, modern zamanlarla bir insan-şempanze ortak atasının tahmini dönemi arasında ve kabaca ortalarında yaşadığı düşünülüyor. Pek çok araştırmacının düşündüğü gibi; eğer bu antik atasal canlı bir şempanze büyüklüğünde olsaydı, gorillere benzeyen omuzlar yavaş ama etkin bir tırmanışı desteklerdi. Goriller ise zamanının büyük bir kısmını yerde ve parmak eklemleri üzerinde geçirirler. Bu maymunlar, dört uzvunun hepsini kullanarak ağaçlara tırmanır ve kendilerini çekmek için güçlü omuzları ve kollarını kullanır.

Küçük Ayak'ta, goril benzeri bir omzun bakımı, tırmanmanın erken dönem hominidler için hayati öneme sahip olduğuna dair ipuçları sunuyor. Dolayısıyla, omuz yapısının, vücutları dik yürümeye daha uygun hâle gelen hominidler arasında bir "evrimsel yükü" temsil etmesi olasıdır.

Yeni yapılan analizler, bu homininin omuzlarını, insan ve şempanzenin son ortak atasının nasıl göründüğüne dair en iyi adayımız yapıyor. Araştırmacılara göre, yetenekli ağaç tırmanışını destekleyen bu atasal omuzlar, iki ayak üzerindeki insan omuzlarının ve ağaç dallarından sarkmak ve sallanmayı mümkün kılan şempanze omuzlarının evrimi için bir temel oluşturmuştur.

Yeni çalışmada, Küçük Ayak'ın görece daha eksiksiz sağ kürek kemiğinin dijital, 3-D rekonstrüksiyonu,  şempanzelerin, gorillerin, orangutanların ve günümüz insanlarının sağ kürek kemikleri ile karşılaştırıldı. Bununla birlikte, bu omuz kemikleri, aralarında dört Güney Afrika Australopithecus örneği ve yaklaşık 3,3 milyon ve 3,6 milyon yıl öncesine tarihlenen Lucy türünün iki üyesi olan A. afarensis'in de yer aldığı 11 antik hominidin omuz kürek kemiği parçalarıyla da kıyaslandı. Öte yandan Küçük Ayak'ın köprücük kemikleri de insanlar, şempanzeler, goriller, orangutanlar ve yedi antik hominidinkilerle karşılaştırıldı.

Bazı paleontologlar ise, araştırma analizlerinin yol gösterici olduğunu ancak Küçük Ayak'ın herhangi bir antik hominidin goril benzeri omuzlara sahip olduğuna dair belirsiz kanıtlar sağladığını düşünüyor. Öte yandan, bir insan-şempanze son ortak atası için en iyi insansı modelin Ardi olarak adlandırılan 4.4 milyon yıllık Ardipithecus ramidus olduğun ileri sürülüyor. Ardi, herhangi bir modern maymuna benzemeyen bir şekilde ağaçlarda başının üstündeki dalları tutarak yavaşça hareket edebilirdi. Ancak, Ardi’nin kalıntılarında omuz kürek kemikleri ve köprücük kemiği bulunmadığından bir karşılaştırma yapılamıyor.