Tüysüz köstebek fareleri, bazı tuhaf memeli süper güçlerine sahip olmalarından kaynaklı olarak genellikle dikkat çekici hayvanlardır. Kansere karşı dayanıklı olmaları, memelilerin alışılmış yaşlanma süreçlerine aykırılık teşkil etmeleri, neredeyse 20 dakika boyunca oksijensiz biçimde hayatta kalabilmeleri ve şaşırtıcı derecede yüksek ağrı seviyelerini bile tolere edebilmeleri; bilim dünyasında bu hayvanların yaşamlarına daha yakından bakma merakını da hep aktif tutmaya devam ediyor. 

Tüysüz köstebek fareleri, yaklaşık 10 cm uzunluğuna kadar erişebilen küçük bir tür olmalarına rağmen, son derece yüksek bir iş birliği davranışı gösteren kalabalık kolonilere sahiplerdir. Bu topluluklar, tıpkı karınca ve arı kolonilerinde olduğu gibi çoğu bireyinin kısır olduğu, 300 işçiye kadar erişebilen, memeliler arasında bilinen en geniş kolonilerdir. Aslında bu dişlek buruşuk deri çuvalları, böcekler gibi yaşamak için ellerinden geleni yapıyor gibi görünüyor.

Yalnızca bir kraliçe ürer ve tahtını da baskınlığını sürdürebileceği kanlı bir savaşla korur. Bir doğumda 30 kadar yavru dünyaya getirir ve kolonideki diğer dişiler de tıpkı bir bebek bakıcısı gibi kraliçenin hormonlu dışkısıyla yavruları besler.

Bir süredir, türün ilk örneklerinden elde edilen sonuçlara göre, tüysüz köstebek faresilerinin bu büyük kolonilerinin oluşmasında soy içi çiftleşmenin bir rol oynadığı düşünülüyordu. Fakat bunun tam olarak bu şekilde olmadığı anlaşıldı. 

1990'ların başlarında Kenya'da yürütülen bir çalışmada, araştırmacılar tüysüz köstebek farelerinin yakalamış ve uzun süreli takip için onları tekrar serbest bırakmışlardı. Araştırmacılar, 26 koloninin yuvalarını komşu kolonilere kadar genişlettiklerini gözlemlediler. İstila edilen kolonilerden 13'üne ait bireyler bir daha ortalarda gözükmediler. 

Kolonilerden birisinin kontrol edilmesinden bir yıl sonra araştırma ekibi, istilacı bir koloni içerisinde daha önce işgal edilmiş bir koloniden gelmiş gibi görünen iki yavru buldu. Ancak ekip bunun bir gözlem hatası olup olmadığı konusunda tereddütte kaldı.

New Scientist'e konuşan Washington University'den evrimsel biyolog Stan Braude, o dönemde yeterli araç-gerece sahip olmadıkları için emin olamadıklarını ancak topladıkları dokular üzerinde yaptıkları genetik analizlerle artık bundan emin olduklarını söylüyor. QQ kolonisi tarafından kaçırılan bu yavrular, koloninin kısır işçilerine dönüştürülmüştü. 2 Eylül'de (2020) Journal of Zoology'de yayımlanan araştırma makalesinde, bu durumun tıpkı köle yapıcı karıncalarda olduğu gibi bir köle kategorizasyonuna uygun olduğunu dile getiriliyor. 

Tüysüz köstebek farelerindeki "çocuk kaçırma" davranışı, daha önce de doğal olmayan laboratuvar koşullarında gözlemlenmişti ancak bu gözlem vahşi doğadaki yaşamlarına dair ilk gözlemdi. 

"Çocuk kaçırma" davranışı, bazı primat türlerinde de gözlemlenen bir davranıştır; ancak araştırmacılar tüysüz köstebek farelerindeki bu davranışın daha çok Formica sanguinea gibi köle yapıcı karıncalarda gözlemlenen örneğe benzediğinin altını çiziyor. Bu karıncalar, diğer türlerin larvalarını ve pupalarını kaçırır ve onları iş gücünün bir parçası olarak büyütür.

Yakınsak Evrim

Evrimsel baskının tamamen akraba olmayan türlerde aynı fiziksel veya davranışsal özellikleri yarattığı bu evrimsel fenomen, yakınsak evrim olarak bilinir. 

Yavru kaçırma davranışı, sert ve kurak ortamlarda kıt kaynakları bulmak için gerekli olan köstebek gücüne kesinlikle katkıda bulunacak ve kümülatif tünel uzunluğunda kilometrelerce uzayabilen detaylı yeraltı evlerini inşa etmelerine yardımcı olacaktır.

Tuhaf fizyolojilerinin çoğu, kütlelerinin dörtte birini oluşturan çene kasları ve tozu yutmalarını önlemek için kapalı dudaklarından dışarı çıkan dişler gibi kazma işine yardımcı olur. Araştırmacılara göre, bu davranış çok daha yaygın ve tüysüz köstebek farelerininin aşırı büyük kolonilerinde sosyalliğin önemli bir itici gücü haline gelmiştir. Eğer durum böyleyse, ekip, tüysüz köstebek faresi kolonileri arasındaki şiddetli saldırganlığın; büyük grup boyutlarının evrimini tetiklediğine ve köleliğin genişleyen kolonilerin komşular üzerindeki rekabet avantajlarını artırmasına olanak tanıdığını düşünüyor.

Ancak, bu noktada hâlâ çok fazla spekülasyon var; çünkü sadece iki çalıntı yavru bulunmuş durumda. Araştırmacılar, implant edilebilir transponderler (alıcı-verici cihazlar) gibi yeni izleme teknolojilerinin, bu dışkı yiyen canlıların ne kadar denetleyici olduklarını anlamaya yardımcı olacağını umuyorlar.