Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Yeni çıkan enfeksiyon hastalıkları, küresel sağlık ve ekonomi üzerinde yıkıcı etki yapma potansiyeli olan önemli insan enfeksiyonlarının azımsanamayacak bir kesrini meydana getiriyor. 2008 yılında Nature dergisinde yayımlanan bir makalede, 1940 ilâ 2004 yılları arasında küresel insan nüfusunda beliren enfeksiyon hastalıklarının sayısının en az 335 olduğu belirtilmişti.

İnsan sağlığında olduğu gibi hayvan sağlığı alanında da genetik dizi düzenleme ve çözümleme için gelişmiş moleküler teknikler ve sofistike bilgisayar-temelli algoritmalar, enfeksiyon hastalıkları araştırmalarında devrim yarattı. Beraberinde de önemli soruları getirdi çünkü yeni virüslerin potansiyel patojenik rolünü belirlemek pek kolay değil. İyi anlaşılmış bir şey varsa, o da yeni virüslerin, kedigil hastalanma ve ölme olaylarının başlıca nedenleri olan hastalıklara katılabileceği; bunlara kanser ve kronik böbrek hastalığı dahil.

Yakın zamanda Journal of Feline Medicine and Surgery dergisinde yayımlanan ve konuyla ilgili son durumu özetleyen bir makale, kedigillerin sağlık ve refahına küresel ölçekte olumsuz etki yapma potansiyeli olan iki yeni virüse odaklanıyor: Gama Herpes Virüsü ve Morbilli Virüsü. Sydney Üniversitesi'nden Dr. Julia Beatty liderliğinde bir ekip tarafından yazılan makalede, virüs keşfi, epidemiyolojisi (salgın oluşumunun incelenmesi), patojenezi (bireyi hastalandırmasının incelenmesi), tanılaması, önlenmesi ve zoonotik (hayvandan insana bulaşma) potansiyeli ele alınıyor.

Gama Herpes Virüsü




Uzun yıllar boyunca, evcil kediler sadece tek bir herpes virüsünün doğal konağı olarak bilindi: Felin Herpes Virüsü 1 yani kısaca FHV-1. Gözler ve üst solunum yolları ile ilgili rahatsızlıkların en yaygın nedeni bu FHV-1 idi. Fakat 2014 yılında, insanlarda Gama Herpes Virüsünün neden olduğı kanser çeşitlerinin, kedilerde de oluştuğuna ilişkin klinik gözlemlerin gerektirdiği özel amaçlı bir virüs keşif programı tarafından Felis katus Gama Herpes Virüsü 1 (FcaGHV1) tanımlandı. Evcil kedileri enfekte ettiği bilinen ilk Gama Herpes Virüsü olan FcaGHV1 oldukça yaygındı; yetişkin kedilerin büyük bölümü zaten sürekli taşıyor ve 2 aylık yavrularda bile rastlanabiliyordu.

FcaGHV1'in kedilerde herhangi bir patojenik (hastalık yapıcı) rolü olup olmadığı henüz netleşmedi. Karşılaştırmalı kanıtlar, Gama Herpes Virüsü enfeksiyonları tipik olarak pek belirti göstermese de, bazı koşullar altında, genellikle yıllar süren enfeksiyondan sonra, şiddetli ve çoğunlukla ölümcül bir hastalığa neden olabileceğine işaret ediyor. Örneğin yetişkin insanların %90'dan fazlasını enfekte eden bir Gama Herpes Virüsü olan Epstein-Barr Virüsü genellikle zararsızdır ama arada-sırada lenfomalara, karsinomalara ve başka kanserlere neden olur.

Dr. Beatty ve çalışma arkadaşları, eğer FcaGHV1 kedilerde hastalık yapıyorsa, söz konusu hastalığın, insanlardakine benzer şekilde kronik enfeksiyonun ender rastlanan bir sonucu olmasının ve enfekte durumdaki hayvanların çoğunda herhangi bir semptom görülmemesinin muhtemel olduğu hipotezini ileri sürüyor. FcaGHV1'in ne kadar yaygın olduğu düşünülürse, yine de hastalık görülme olasılığı olan hayvan sayısı epey çok olabilir.

Morbilli Virüsü


Felin Morbilli Virüsü (FeMV) evcil kedilerde ilk olarak 2012 yılında, Hong Kong ve Çin'de raporlandı. O zamandan beri Japonya'da, Avrupa'da ve Amerika kıtalarında da rastlandı. Bu virüs, Morbillivirus cinsindeki yedinci tür olarak adlandırıldı. Aynı cinsten diğer türler arasında önemli insan ve hayvan patojenleri vardı: Kızamık virüsü ve köpeklerdeki gençlik hastalığı virüsü gibi.

Tıpkı FcaGHV1 durumunda olduğu gibi, geniş çapta yayılmış olmasına karşın FeMV'nin kedilerde hastalığa neden olup olmadığı netleşmiş değil. Hayvan sağlığı camiasında özellikle ilgi çeken olası bir bağlantı var: Kedilerdeki kronik böbrek hastalığı olan tübülo-intersitisyel nefrit ile FeMV arasında bir ilişki olabileceğini îmâ eden raporlar var. Ancak araştırmacılar, aradaki nedenselliğin kesin olarak değerlendirilebilmesi için hastalığın oluşumuna ilişkin daha fazla inceleme yapılması gerektiği konusunda uyarıyor: Olayların birlikte ortaya çıkması (bağlaşıklık), birinin ötekine sebep olduğunu (nedensellik) göstermez; bağlaşıklık nedenselliği kanıtlamaz (İng. correlation does not imply causation).

İnsana Bulaşır mı?


İnsanlarda beliren hastalıkların çoğu hayvan kökenli olabilse de, bu iki viral enfeksiyona ilişkin bilinen herhangi bir zoonotik risk (hayvandan insan bulaşma riski) yok. Kedigiller arasında sınırlı bir bulaşmanın olası olabileceği biliniyor; en azından Gama Herpes Virüsleri için. Bir süre önce Japonya'da soy tükenmesi riskiyle karşı karşıya olan Tsushima leoparlarında FcaGHV1 enfeksiyonu görüldüğü raporlandı.

Teknolojik ilerlemeler sayesinde, yeni virüslerin keşfi ve anlaşılması kolaylaşıyor. Araştırmacılar, virüslerin kediler üzerinde yaratacağı etkinin öngörülebilmesi ve tedavi geliştirilebilmesi için çok sayıda başka inceleme daha yapılması gerektiğini vurguluyor.

Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir