Post Author Avatar
Yusuf Cem Durakcan
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Yaklaşık 2000 yıl önce, bugünkü adıyla Illinois’in batısında, bir grup kızılderili ‘kutsal’ olarak gördükleri bir alana (insan için yapılmış bir cenaze tepesinin dış kenarına) yalnızca birkaç aylık ve boynunda kolyesi olan bir vaşak gömdüler. Yeni yayımlanan bir çalışmada belirtildiği üzre keşfedilen bu vaşak, ölü gömme töreni düzenlenip gömülmüş ilk hayvan ve arkeolojik kayıtlardaki tek başına gömülmüş tek vahşi kedi olma özelliği taşıyor. Araştırmacılara göre; bu bölgede yaşayan insanlar bu vaşağı evcilleştirmiş olabilirler, ayrıca bu keşif köpeklerin, kedilerin ve evcilleştirilmiş olma ihtimali olan diğer hayvanların nasıl evcilleştirildiğine de ışık tutabilir.

Washington’daki National Museum of Natural History’de zooarkeolog (zooarchaeologist) Melinde Zeder’e göre; bu durum çok şaşırtıcı, harika ve oldukça özel, fakat bu insanların vaşağı evcil bir hayvan olduğundan mı yoksa bir tören için mi gömdükleri konusu net değil.

Vaşağın yanında bulunduğu tepe, değişik büyüklüklerdeki 14 toprak tepeden birisi ve bu tepeler Illinois nehrine bakan yüksek bir yerde bulunuyorlar. Bu toprak tepeleri inşaa etmiş olan insanlar tüccarlık yapan, avcı-toplayıcı olan ve her birinde yalnızca birkaç düzine insanın yaşadığı dağınık yerleşmiş köyleri olan Hopewell kültürüne aittiler. Illinois State Archaeological Survey’de Hopewell uzmanı Kenneth Famsworth’un belirttiğine göre; ayrıca bu kültürdeki insanların, tepelere insanları gömebilmeleri için bir araya gelmeleri de gerekiyordu.

Arkeologlar, 1980’lerde bölgede yapılması planlanan otoyol yüzünden bu tepeleri kazmak için çok aceleci davranmışlardı. Araştırmacılar en büyük kazıyı yaptıklarında(28 metre çapında ve 2.5 metre yüksekliğinde) içinde bir bebeğin kemikleri olan merkez bir mezar etrafında dairesel şekilde gömülmüş 22 insanın mezarına ulaşmışlardı. Araştırmacılar ayrıca, kendi başına gömülmüş küçük bir hayvan da bulmuşlardı. Üzerinde kolye olarak kullanıldığının izleri bulunan deniz kabukları ve ayı dişleri boynuna yakın bölgelerde bulunmuştu. Hopewell’liler köpeklerini de gömüyorlardı fakat köpeklerini mezar tepelerine değil köylerine gömüyorlardı, bu sebeple araştırmacılar mezar tepesi yakınında gömülü hayvanın da köpekgillerden olduğu öngörüsünde bulunmuşlardı. Araştırmacılar ayrıca kemik kalıntılarını ‘puppy burial’ (yavru köpek defini) etiketiyle Springfield’daki Illinois State Museum arşivinde rafa kaldırmışlardı.

Vaşağın yanında bulunmuş ayı dişleri ve deniz kabukları Vaşağın yanında bulunmuş ayı dişleri ve deniz kabukları


Onyıllar sonra, kazılarda bulunmuş köpeklerin definleriyle ilgilenen Angela Perri müzeyi gezerken bu kalıntıların bir köpeğe ait olmadığını farketti.

Kemiklerin analizlerini yapan Perri, bu kemiklerin büyük ihtimalle 4-7 ay arası bir süre yaşamış bir vaşağa ait olduğu sonucuna ulaştı. Kemikler tamdı ve herhangi bir yaralanma ya da kesik izleri yoktu. Perri’ye göre bu durum vaşağın kurban edilmediği anlamına geliyordu. Orijinal kazı fotoğraflarını da inceleyen Perri, bu vaşağın mezarına dikkatli bir şekilde yerleştirildiğini gördü. Çünkü vaşağın ayakları bir arada duruyordu ve açık bir şekilde mezara fırlatılmadığı anlaşılabiliyordu.

Şimdiye kadar 70’e yakın kazılmış mezar tepesini inceleyen Farnsworth’a göre bu durum oldukça tuhaftı, çünkü mezar tepeleri insanların gömülmesi için yapılan alanlardı. Farnsworth’a göre, birisi kuralları ihlal edip bu kediyi buraya gömmüş olabilir. Ayrıca mezarların durumu düşünüldüğünde bu hayvanın, insanların hayatında önemli bir yere sahip olduğu ihtimali de var.

Vaşağın yaşı düşünüldüğünde, bu hayvanın vahşi yaşamdan alınmış olma ihtimali güçleniyor. Köylüler bu hayvanı vahşi yaşamından alıp büyütmeyi denemiş olabilirler. Perri’nin belirttiğine göre; vaşaklar şimdiki ev kedilerinin yaklaşık iki katı büyüklüğündeler ve bir parça evcilleştirilebilir olarak tanınıyorlar. Kolyenin de bulunmuş olması Perri’nin bu hayvanın sevgiyle anıldığını düşüncesini kendine göre güçlendiriyor.

Araştırmacılara göre bu bulgular hayvanların nasıl evcilleştirildiğiyle ilgili elimizdeki bilgilerin üzerine birşeyler eklememizi sağlayabilir. Fakat Zeder’e göre tek bir bulgu üzerinden bu okumayı yapmamak gerekiyor. Çünkü, henüz çok özel şartlar içerisinde tek bir örnek bulunuyor. Eğer vaşak, köylülerin evcil hayvanı olsaydı büyük ihtimalle köpeklerinin yanına gömmelerdi.  Bu sebeple, bulunan yavru vaşağın spiritüel törenlerle ilgili özel bir yeri olabilir.

 

Kaynak:

David Grimm( 2 July 2015). Ancient bobcat buried like a human being. ScienceMagazine. Retrieved 6 July 2015 from http://news.sciencemag.org/archaeology/2015/07/ancient-bobcat-buried-human-being

 
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir