Dünyamız silikat taşlardan kayalardan, demir bir çekirdekten ve su ile yaşamın bulunduğu ince bir üst tabakadan oluşmaktadır. (Elbette yüzey sularının daha alt katmanlardan gelmekte olduğu bilinmekle birlikte, yazı girişinde bu yüzeysel anlatımı kullanmakta bir beis görmüyoruz.) Ancak ilk potansiyel yaşanabilir gezegenlerin oluşumu çok daha farklı biçimde gelişmiş olabilir.

Yeni bir araştırma erken evrende gezegen oluşumu sırasında karbondan gezegenlerin, veya başka bir deyişle grafit, karbür (karbit) ve elmas gibi farklı karbon formlarını bolca barındıran küreler olarak oluşmuş olabileceğini gösteriyor. Gökbilimciler bu keşiflerini, çok ender görülen bir yıldız sınıfını araştırırken gerçekleştirdiklerini açıkladı.

Erken evrende yaşamın var olduğuna dair savları destekler nitelikte görülen keşif, şu anda bildiğimiz yaşam şeklinin karbon temelli olması dolayısıyla bahsi geçen olasılığa dair iyi bir temel ortaya koyuyor.

İlkel evren çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşmaktaydı ve yaşam için gerekli olan karbon ve oksijen gibi kimyasal diğer elementlerden yoksundu. Ancak ilk yıldızlar süpernova olarak patladıktan ve ikinci jenerasyon elementlerin tohumlarını saçtıktan sonra gezegen formasyonu ve bu gezegenlerin üzerindeki yaşam bir olasılık olarak mümkün hale gelmişti.

Mevcut yaşam hakkındaki bilgilerimiz yolu ile ortaya attığımız bu çıkarım Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics'ten Natalie Mashian ve doktora tez danışmanı tarafından gerçekleştirilen, CEMP (carbon-enhanced metal-poor) yıldızlar olarak bilinen yüksek karbonlu ve az metal içeren yıldız sınıfı incelemesi ile sınandı. Bu anemik yıldızlar bizim Güneş'imizin yalnızca yüz binde biri kadar demir içeriyordu. Bunun anlamı ise şudur : yıldızlar arası uzayın ağır metaller ile dolu olması gerekir.

Loeb'e göre bu yıldızlar erkenden evrenden kalma fosiller olarak düşünülebilir ve bu yıldızlar üzerinde çalışarak evrende ilk kez yaşamın ortaya çıkmış olabileceği gezegenlere dair de fikirler elde edilebilir.

Güneş'e göre demir ve diğer ağır metaller yönünden eksik olsalar da, CEMP yıldızları oluştukları dönemden beklenene kıyasla çok daha yoğun biçimde karbon içeriyordu. Bu görece yüksek düzey karbon barındırma koşulu, karbon tozlarından gezegenler oluşmuş olma ihtimalini de güçlendiriyor.

Belli bir uzaklıktan, bu karbon gezegenlerin Dünya'ya benzer gezegenler olduğunu söylemek zor olsa da, araştırmacılar kütle ve fiziksel büyüklüklerinin Dünya'mıza benzer olacağını öne sürüyor. Gezegenlerin gerçek doğasını keşfedebilmek için de, gökbilimciler bu gezegenlerin atmosferlerinin incelenmesi gerektiğini belirtiyor ve karbon gezegenlerin atmosferlerinde de karbon temelli metan ve karbonmonoksit gibi gazların çokça bulunacağını öne sürüyor.

 

---

Kaynak : Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, Universe's first life might have been born on carbon planets, https://www.sciencedaily.com/releases/2016/06/160607120805.htm
Makale Referans : Natalie Mashian, Abraham Loeb. CEMP stars: possible hosts to carbon planets in the early universe. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 2016

---