Post Author Avatar
Umut Can Yıldız
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar

Cell dergisinde yayınlanan çalışma ile domuz-insan melezi bir fetüsün yaratılması ilk defa hakemli bir dergide yer aldı. Bilim insanları çalışmaya insana nakledilmeye uygun organların hayvanlarda yetiştirilmesi için büyük bir adım olarak bakıyorlar. Makale aynı zamanda fare-sıçan ve insan-inek melezlerinin yaratılmasını da içeriyor; bu değişikliğe uğratılmış canlılar da insan gelişiminin erken evrelerini anlamak ve ilaç testlerinde yeni modeller geliştirmek için araştırmacılara katkı sağlayabilir.

Bu tür melezleri yaratmak için bilim insanları genellikle bir türden alınan kök hücreleri (Bu hücreler her türlü organı oluşturacak şekilde gelişebilirler.) ikinci canlının erken dönem embriyosuna enjekte ederler. Teoride ikinci canlıdaki yabancı hücreler farklı organlara farklılaşabilirler ve tüm vücuda yayılabilirler. Ancak uygulamada yaşayan melez embriyolar yaratmanın zorluğu gösterilmiştir.

Salk Enstitüsü’nden gelişimsel biyolog Juan Carlos Izpisua Belmonte’nin başını çektiği ekip bu sorunu aşmak için CRISPR gen düzenleme teknolojisini kullandı ve organların oluşmasını sağlayan genleri çıkartılmış fare embriyoları yarattılar. Ardından, bilim insanları sıçan kök hücrelerini fare embriyolarına enjekte ettiler ve embriyoları fare rahimlerine yerleştirdiler.

Post Recommend Cover Image
Önerilen

CRISPR-Cas9 Nedir?

Sıçan hücreleri organ oluşumu için gerekli genleri barındırmaya devam ettiği için, ortaya çıkan melezler büyük oranda sıçan hücreleriyle bileşmiş organlara sahip oldular. Bu hayvanlar normal bir farenin yaşam süresi olan iki yıla kadar yaşadılar.

Görsel Kaynak: ScienceAlert

Bu başarının ardından araştırmacılar, çalışmayı bir adım öteye taşıyarak daha uzaktan akraba iki türü melezlemeye giriştiler: İnsan ve domuz. Ekip 1,400’den fazla domuz embriyosuna üç farklı insan kök hücresi türünü (normal hücreler, doku geliştirmeye başlamış hücreler ve ne normal ne de tamamen özelleşmiş “orta seviyedeki” hücreler) ayrı ayrı enjekte etti. Tüm insan hücreleri, yeni yaratılan melezlerde yer alıp almadığını belirleyebilmek için yeşil ışık yayan proteinleri oluşturacak şekilde genetiği değiştirilmişti.

Bilim insanları domuz-insan melezlerinin gelişmesine üç ilâ dört haftaya kadar izin verdi ve ardından etik düzenlemeler nedeniyle imha ettiler. “Orta seviye” kök hücreler enjekte edilmiş melezler en çok insan hücresi taşıyanlar oldular. Bu sonuç, daha önceki melez girişimlerinde yanlış evredeki kök hücrelerin kullanıldığını gösteriyor olabilir.

Buna karşın ekipten Jun Wu domuz-insan melezlerinde en fazla 100,000 hücreden birinin insana ait olduğunu belirtiyor. Çalışma, bilim çevrelerinde bir yandan heyecan yaratırken diğer yandan olumsuz yorumlar da getiriyor. Stanford Üniversitesi’nden kök hücre araştırmacısı Hiromitsu Nakauchi, domuz-insan melezlerindeki düşük insan hücresi oranının organ üretmek gibi işe yarar hedeflere hizmet etmek için hâlâ uzun bir yol olduğu anlamına geldiğini belirtiyor. “İyi bir deneme; ancak sonuçlar daha çok negatif sonuçlar gibi gözüküyor.” diyor.

Organ Nakli Umudu

Nakauchi’nin ekibi aynı metotu insan-koyun melezleri yaratmak için kullanıyor. Bunun sebebi, kısmen koyun embriyolarının insan hücrelerini batındırmak için daha elverişli olabileceğinin düşünülmesi. Ancak Wu, domuzların muhtemelen en iyi organ donörleri olacağını, çünkü domuzların daha büyük doğum boyutlarının organları daha hızlı üretmeye imkan tanıyacağını söylüyor. Domuz organları aynı zamanda insanınkilere yakın boyuttalar.

Araştırmacılar, domuzları insan için organ “bağışçılarına” dönüştürmek üzere primatların bağışıklık sisteminin tepki verdiği domuz proteinlerini devre dışı bırakmak için CRISPR kullanmak gibi farklı stratejileri hayata geçirmeye çalışıyorlar. Izpisua Belmonte’ye göre melez araştırmalarının avantajı, araştırmacıların bir gün hastanın kendi hücreleriyle insan organına sahip domuz melezlerinin üretebilecek olmaları ve o hasta için kullanılabilecek olması.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir