Post Author Avatar
Gözde Gürler
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen

Çoğumuz bir fil ve çita arasındaki yarışın, çitanın zaferiyle sonuçlanacağını biliriz. Fakat, neden bazı hayvanların diğerlerinden daha hızlı koşabildiğine dair net cevaplar vermekte zorlanabiliriz. Bilim insanlarının yıllardır üzerinde durduğu bu gizem, hayvanların boyutları ile alakalı olabilir.

Belirli bir süre zarfında ne kadar yol alındığını belirleyen hız; hayvanların nasıl göç ettiğini, birbirleriyle nasıl etkileşim kurduklarını ve doğal yaşamda av mı yoksa avcı mı olacağını etkileyen bir unsurdur. Bu yüzden, daha uzun bacaklara, kanatlara ya da yüzgeçlere sahip hayvanların, yüksek hızlara çıkıp daha fazla mesafe katetmesini bekleyebiliriz.

Fakat, elde edilen deliller bunun beklenildiği gibi olmadığı yönünde. Çünkü, bugünün en hızlı hayvanları; filler, tepeli akbabalar ya da mavi balinalar değil; karada saatte ~120 km yapabilen çitalar, havada yatay hızı saatte ~150 km’ye kadar çıkabilen doğanlar ve denizde saatte ~110 km hız yapabilen yelken balıklarıdır.

Araştırmalara göre, büyük kütleli hayvanların hızlı koşamamasının nedeni; kemiklerinin ve kaslarının aşırı hıza dayanmasının mümkün olmayacağı yönünde. Ama, Leipzig’de German Centre for Integrative Biodiversity Research’ ten araştırmacılar başka nedenlerin de var olması gerektiğini düşünüyor. Koşan, uçan ve yüzen 474 türden elden edilen veriyi inceleyerek, hayvanları ağırlıklarına ve hareket hızlarına göre sınıflandırıldığı bir model oluşturan araştırmacılar, en hızlı hayvanların orta büyüklükteki hayvanlar kategorisine ait olduğu sonucuna ulaştı. Koşan ve yüzen hayvanlar için orta büyüklük yaklaşık 100 kg iken; uçan hayvanlar için ise bu ağırlık yaklaşık 1 ile 10 kg arasındadır.

Bu sonuçla birlikte, araştırma ekibi; orta büyüklükte olmanın temel fiziksel etmenler nedeniyle daha avantajlı olduğunu öne sürüyor, çünkü kas liflerinde (hızlı kasılan kas lifi) depolanan enerjiyi hızlı bir şekilde tüketmeden önce, süratlerini arttırmak için kısıtlı zamanları vardır.

Hızlı Türler

Büyük hayvanlar daha fazla kas dokusuna sahiptir, bu nedenle koşu için ihtiyaç duydukları enerji miktarı da daha fazladır. Fakat, büyük kütlelerinden dolayı, küçük hayvanlar gibi harekete hızlı bir şekilde başlayamaz ve belli bir hıza ulaşmaları da daha uzun vakit alır. Görece yüksek hızlara ulaştıklarında ise, kas liflerinde depolanan enerjiden geriye oldukça az bir miktar kalmıştır.

Nature Ecology and Evolution'da yayımlanan bu araştırmada oluşturulan model, ortalama boyutları aşan her hayvanın maksimum hızlarının da  düştüğünü gösteriyor. Modelin; farklı ekosistemlerdeki hayvanlar, farklı tip hareket ve hatta nesli tükenmiş türler için bile geçerli olduğunu belirten araştırmacılar, bu model sayesinde, yaşayan canlı türlerinin maksimum hızlarının da gerçeğe daha yakın ve tutarlı bir biçimde tahmin edilebileceğini ileri sürüyor.

Öte yandan, model, nesli tükenmiş hayvanların hızlarına dair de tutarlı tahminlerde bulunmamıza olanak sağlıyor. Örneğin; dinozorların hızlarına ilişkin, paleontolojistler arasında, zaman zaman uzlaşmazlıklar ortaya çıkmaktadır. Modeldeki tahminlere göre, en büyük dinozor türlerinden biri olan Tyrannosaurus’lar, kendilerine oranla daha küçük bir tür olan Velociraptor’lara göre daha düşük bir hıza sahiptir.

Fakat, bazı bilim insanları modelin tutarlılığı konusunda daha mesafeli bir duruş sergiliyor ve modelin yüzen ve uçan hayvanlar kategorisinde daha fazla delil sunması gerektiğini söylüyorlar.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir