NASA'nın Kepler uydusundan gelen son veriler, Dünya'mızın gençliğinde yaşama elverişli koşulların nasıl oluştuğuna ilişkin gizemi nihayet çözebilir¹. Buna göre Güneş'te oluşan devasa püskürmeler, yaşamın filizlenmesine uygun ortamın hazırlanmasına yardımcı olmuş olabilir. Günümüzde gerçekleşen Güneş patlamaları bizim için tehlikeli olsa da, Dünya'nın erken evrelerinde gezegenimizin sıcaklığını yükseltip, canlılığı oluşturacak kimyasalların sentezlenmesini sağlamış olmaları mümkün.

Zayıf Genç Güneş Paradoksu olarak bilinen bir problem, gökbilimcilerin kafasını yıllardır kurcalıyordu. Bizim Güneş'imize benzer yıldızların parlaklığı, yıldız yaşlandıkça artar. Yani 3,5 milyar yıl önce Dünya üzerinde yaşamın başladığı sıralarda, gezegene şimdikinin yaklaşık 3/4'ü oranında bir ısı ulaşıyordu. O halde Dünya o yıllarda yaşamın doğabileceği bir yer olmaktan epey uzak, dondurucu bir küre olmalıydı.

Bu paradoksa önerilen çözümlerden biri şuydu: Dünya eskiden daha kalın bir atmosfere sahip olup, sera etkisi sayesinde daha fazla ısı tutmuş olabilirdi. Ancak Avustralya'da bulunan antik kayalar üzerinde yapılan araştırmaların sonucunda, aslında o zamanlar havanın şimdikinin yarısı kadar ağır olduğu ortaya çıkarıldı². Dolayısıyla problemin daha da büyük olduğu anlaşıldı.

Genç Yıldızın Öfke Nöbetleri

Binlerce yıldızı inceleyen Kepler uydusu, bu sayede Güneş'e benzeyen ve yaşam döngülerinin farklı noktalarında bulunan, farklı yaşlardaki çok sayıda yıldızın anlık görüntülerini topladı. Bu verileri inceleyen araştırmacılar, genç yıldızların kesinlikle daha az parlak olduklarını, fakat aynı zamanda şiddetli patlamalar sonucu püskürmelere daha sık sahne olduklarını saptadılar³.

Genç yıldızlardaki bu aşırı boyuttaki alevlenmeler, uzaya koronal kütle püskürmesi biçiminde milyarlarca tonluk enerjik parçacık salabilir⁴. Günümüzde de Güneş'te buna benzer patlamalar oluyor. Dünya'nın koruyucu manyetik alanına çarpıp, çoğu zaman bizim görebileceğimiz bir aurora oluşturuyorlar. Ortalama her yüz yılda bir, aşırı boyutlu denebilecek güçlü bir parçacık yağmuru gerçekleşiyor. Dünya'nın gençlik dönemlerinde ise Güneş muhtemelen her gün onlarca böyle güçlü püskürme yapıyordu.

Bu sık ve şiddetli güneş patlamaları, genç Dünya'nın zayıf manyetik alanına çarptığında, Kuzey Işıkları ABD'nin güney eyaletlerinden, Avrupa'dan ve Çin'den görülebilirdi. Güney Işıkları ise Güney Afrika'ya ve Avustralya'ya kadar varırdı. Daha da önemlisi, güneş fırtınalarının enerjisi atmosfere ulaşarak, azot moleküllerinin azot oksit ve hidrojen siyanid'e dönüşmesini sağlayacak kimyasal tepkimeleri tetikleyebilirdi.

Gülme gazı olarak da bilinen azot oksit, son derece güçlü bir sera gazıdır. Bugünlerde havada sera gazı olarak karbon dioksitin olduğunu duyuyoruz. Ama eğer genç Dünya, bizim bugün sahip olduğumuz karbon dioksitin yüzde biri kadar azot oksite sahip olsaydı, suyun donmasını engellemeye yetecek miktarda ısı hapsedilebilirdi. Aynı tepkimelerin, canlılık için kilit rol oynayan kimyasalların başında gelen hidrojen siyanidi de oluşturuyor olduğu gerçeği, durumu daha da heyecanlı hâle getiriyor.

Dünya yaşama uygun ortamı oluşturacak koşulları hazırlayan bu güçlü güneş patlamalarından nasiplenmiş olmakla birlikte, aynı şeyi komşumuz Mars için söylemek mümkün değil. Kırmızı Gezegen'deki manyetik alan, atmosferi sıyrılmaktan koruyacak denli güçlü değildi⁵. Bu nedenle geride donmuş ve çorak bir çöl kaldı.

---

Kaynak: The Conversation, "Huge solar storms may be key to life on Earth"
< https://theconversation.com/huge-solar-storms-may-be-key-to-life-on-earth-59879 >

Notlar:
https://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/nasa-solar-storms-may-have-been-key-to-life-on-earth
https://theconversation.com/earths-magnetic-heartbeat-a-thinner-past-and-new-alien-worlds-59442
http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo2719.html
http://solarscience.msfc.nasa.gov/CMEs.shtml
https://cosmosmagazine.com/space/how-sun-stole-mars-atmosphere

---