Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Sidney Üniversitesi'nden uluslararası bir gökbilim ekibi, yıldızlarda güçlü manyetik alanlara  sanılandan çok daha sık rastlandığını keşfetti. Yıldız evriminin anlaşılması açısından büyük önem taşıyan bulgular Ocak 2016`da Nature dergisinde yayımlandı.

NASA'nın Kepler uçuşundan gelen verileri kullanan araştırmacılar, Güneş'ten biraz daha büyük kütleli olan yıldızların içsel manyetik alanlarının Dünya'nınkinden 10 milyon kat yüksek olabidiğini saptadı. Bu da yıldızların evrimi ve nihai yazgıları konusunda dikkate değer ipuçları veriyor.

"Bu son derece heyecan verici ve hiç beklenmeyen birşey," diyor ekip lideri astrofizikçi Dennis Stello. "Şimdiye dek yıldızların sadece %5 kadarının güçlü manyetik alanları olduğu sanılıyordu. Elimizdeki yıldız evrimi modelleri de manyetik alanları temel bir bileşen olarak almıyordu. Bu alanların yıldız evrimine bakış açımızda pek önemli olmadığını sanıyorduk. Bu sonuçlar ise yaptığımız varsayımın gözden geçirilmesini zorunlu kılıyor," diye ekliyor.

Çalışma, California Teknoloji Enstitüsü'nde yine Stello'nun yer aldığı bir ekip tarafından daha önce yapılmış olan bir araştırmaya dayanıyor. O çalışmada, yıldızların içindeki salınımların yani ses dalgalarının ölçülmesi ile güçlü manyetik alanların varlığına ilişkin çıkarım yapılabileceği ortaya konmuştu. Yeni çalışma bu sonucu kullanarak, Kepler tarafından gözlemlenmiş olan çok sayıda yıldızı ele alıyor.

"Elimizde çok sayıda örnek bulunduğundan, derinlemesine bir analiz yapabildik ve kütleleri Güneş'in 1,5-2 katı kadar olan yıldızların büyük çoğunluğunun güçlü manyetik alanlara sahip olduğunu gördük. Geçmiş yıllarda sadece yıldız yüzeyinde olan-biteni ölçebiliyorduk ve verileri yorumlarken manyetik alanların nadir olduğu yanılgısına düşmüştük," diyor Stello. Araştırma sonucunda, bizim yıldızımız olan Güneş'in daha yaşlanmış ve evrilmiş hali diyebileceğimiz kırmızı devlerin 700 kadarında güçlü manyetik alan bulundu. Bu nesnelerde salınımların bir kısmı alanların kuvveti nedeniyle baskılanmıştı.

Yıldızın iç yapısını incelemeyi sağlayan yeni astrosismoloji teknikleri ile artık gökbilimciler yıldız çekirdeği yakınındaki çok güçlü manyetik alanların varlığını tespit edebiliyor. Manyetik alanlar çekirdekte gerçekleşen fiziksel süreçleri değiştirebileceği için bu çok önemli bir bilgi niteliği taşıyor. Yaratabilecekleri değişimler içerisinde içsel dönüşüm oranları da var ki bu da yıldızın evrimini etkileyebileceği anlamına geliyor.

Güneş gibi yıldızların çoğu sürekli salınım yapar, çünkü ses dalgaları yıldızın içinde sekip durur. "Aslında bunu bir çanın çalmasına benzetebiliriz. Tıpkı bir çan ya da müzikal enstrüman gibi, ürettiği ses taşıdığı fiziksel özellikler hakkında bilgi verir," şeklinde açıklıyor Stello. Ekip, sesten dolayı oluşan ufak parlaklık değişimlerini ölçerek, belli salınım frekanslarının yıldızların %60 kadarında eksik olduğunu bulmuş. Bunun nedeni, yıldız çekirdeğindeki güçlü manyetik alan tarafından baskılanıyor oluşları.

Sonuçlar, yıldızların içinde manyetik dinamolar adı da verilen manyetik alanların oluşumu ve değişimi konusundaki kuramların daha doğrudan yollarla sınanmalarını sağlayabilir. Böylece manyetik dinamoları daha iyi anlayabiliriz. Güneş'in 22 yıllık manyetik çevrimini kontrol eden dinamo hakkında da bilgimizi arttırıp, iletişim sistemlerimizi etkileyen bu olaya farklı yaklaşabilliriz. Stello şimdi sıranın kuramcılarda olduğunu, manyetik alanların neden bu kadar sık olduğunun açığa çıkarılması gerektiğini belirtiyor.



 




Kaynak: Phys.org, "Strong magnetic fields discovered in majority of stars"
< http://phys.org/news/2016-01-strong-magnetic-fields-majority-stars.html >

Referans Makale: Dennis Stello et al. A prevalence of dynamo-generated magnetic fields in the cores of intermediate-mass stars, Nature (2016).
< http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature16171.html >




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu "Kullanım İzinleri"ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir