Son dönemde şirketler piyasaya sürdükleri ürünlerde ve bu ürünlerin paketlerinde kullanılan plastiklerin 'BPA'sız plastik' olarak daha güvenli olduğu yönünde tanıtımını ve reklamını yapıyorlar.

Bisfenol A uzun adı ile bilinen BPA, plastik yapıları güçlendirmek için kullanılan bir katkı maddesidir. Bu maddeye maruz kalan veya bırakılan hayvanlar üzerinde yapılan deneyler sayesinde, BPA'nın; prostat ve meme kanserine, erken doğuma ve hatta ölü doğurmaya  sebep olduğu biliniyordu.

Birçok plastik üreticisi bu nedenden dolayı BPA kullanımına son vermiş olsa da, BPA'nın yerine geçen ve yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanan BPS maddesini içeren plastikler de düşünüldüğü gibi sağlıklı değil. Kaliforniya - Los Angeles Üniversitesi'nde gerçekleştirilen araştırmada BPS'nin embriyonik gelişimi hızlandırdığı ve böylelikle üreme sistemine zarar verdiği tespit edildi.

Zebrabalığı modellerinde çok düşük seviyelerde saptanan BPS'nin, hayvanların fizyolojisini henüz embriyonik safhada iken 25 saat gibi kısa bir sürede değiştirdiği gözlemlendi. Ayrıca yapılan deneylerde BPS'nin; ergenlik, doğurganlık ve üreme ile ilgili diğer süreçler üzerinde etkili olan iç salgı sinirlerinin sayısının yüzde 40'a kadar artırabildiği tespit edildi. BPS de aynı BPA gibi bu süreçlerde görevli genleri değiştiriyor, hormonal yapıyı bozarak erken doğuma sebep olabiliyor.

Araştırmada son olarak BPS'nin, hem östrojen hem de tiroid hormonu sistemleri üzerinden zararlı etkilerini gerçekleştirdiği tespit edildi. Bu hormonların etkilerini taklit edebilen BPS, benzer zararları veren BPA gibi endokrin bozucu kimyasallar listesinde bulunuyor. Plastiği hayatımızdan çıkarmadan bu zararların sonu gelmeyecek gibi görünüyor.

*Yazının görselinde en sağdaki zebra balığı embriyosunun diğer doğmamış embriyo kardeşlerinden koptuğu, büyük olasılıkla prematüre şekilde salınacağı görülüyor.

---

Kaynak : Wenhui Qiu, Yali Zhao, Ming Yang, Matthew Farajzadeh, Chenyuan Pan, Nancy L. Wayne. Actions of Bisphenol A and Bisphenol S on the Reproductive Neuroendocrine System During Early Development in Zebrafish. Endocrinology, 2015; en.2015-1785 DOI: 10.1210/en.2015-1785

---