Biyografi : Santiago Ramon y Cajal

Mumyalama işlemlerinden, Shen Nung’u işaret eden akupunktur kökenlerine kadar uzanan sinirbilimi, binlerce yıllık bir tarihe, bu süreçte sayısız kilometre taşı niteliğinde buluşa ve önemli sinirbilimcilere sahip olmuştur.

Fotoğraf : Valencia’da çektiği kendi fotoğrafı Fotoğraf : Valencia’da çektiği kendi fotoğrafı

Santiago Ramón y Cajal genellikle ‘Sinirbilimin babası’ olarak anılır. Kendisi 1906 yılında bugün ‘nöron doktrini*’ olarak anılan teorisi ile Fizyoloji/Tıp dalında Nobel Ödülü’ne layık görüldü.

Çocukluğu ve Eğitim Hayatı

Santiago Ramón y Cajal İspanya’nın kuzeyinde Petilla de Aragón’da 1 Mayıs 1852’de doğdu. Annesi’nin adı Antonia Cajal, Uygulamalı Anatomi Profesörü ve cerrah olan babasının adı ise Justo Ramón Casasús idi.

Okulda çok sık problem yaşayan Ramón y Cajal, gayet haylaz bir çocuktu. Ailesi düzgün bir davranış biçimi ile kalıcı olabileceği bir okul bulana kadar Ramon bir çok okul değiştirdi.

Çizimde çok başarılı olan genç Ramon, belirli ve sıkı bir disipline ayak uyduramaması sebebiyle babası tarafından okuldan alınarak bir berberin yanına çırak olarak verildi. Bu uygulama pek de işe yaramayınca babası onu bu sefer bir ayakkabı tamircisinin yanına gönderdi. Burada da işler pek yolunda gitmedi, çok güçlü bir iradeye ve inada varan bir kararlılığa sahip olan Ramon sanatçı olmak istiyordu.

Daha sonraki günlerde, lise okumak üzere Huesca şehrinde okul hayatına geri döndü. 1868 yazında, anatomist babası 16 yaşındaki oğlunu alıp, toprağın üzerine çıkmış olan kemikleri çizmek isteyebileceğini hatta bu şekilde bir şekilde anatominin onu da heyecanlandıracağını düşünerek onu mezarlıklara götürdü.

Babasının bu oyunu işe yaradı, aynı tarihte Ramón y Cajal, Tıp okumak üzere babasının profesörlük yaptığı Zaragoza Üniversitesi’ne kayıt yaptırdı. Babasının gözetmenliğinde üniversitede daha önceki eğitim hayatının aksine çok başarılı olan Ramon, diseksiyon (dilimleme, kesme) işlemlerinde uzmanlaştı. Hatta o kadar başarılı oldu ki, diseksiyon öğretim asistanı olarak işe alındı ve okulunda birincilik ödülü aldı.

Tıp Fakültesi’ndeki 5 yıldan sonra 1873’te Ramón y Cajal mezun oldu. Artık resmi olarak bir doktordu ve sadece 21 yaşındaydı. Tam bu sırada askere çağrıldı.

Ordu

Ramón y Cajal bir kaç aydan sonra ordunun Tabipler Sınıfı’na sıhhiye hizmeti için girmeyi başardı. 1874’te Cajal’ın da içinde bulunduğu birlik İspanyol kolonisi olan Küba’ya taşındı. O dönemde Küba’da buradaki yerli vatanseverler ile İspanyol kral taraftarları arasında 1868 yılında başlamış ve 1878 yılına kadar sürecek olan On Yıl Savaşları (Guerra de los Diez Años) sürmekteydi. Bir sene sonra 1875’te, Cajal İspanya’ya geri gönderildi çünkü dizanteri ve sıtmaya yakalanmıştı. hatta sıtma onu neredeyse öldürüyordu.

Döndüğü zaman ise İspanya’nın kuzeyindeki Pirene Dağları’nda annesinin ve kız kardeşlerinin himayesinde hastalık sürecini geçirdi.

Bilimde Kariyer

  1875’in sonlarında Ramón y Cajal, Zaragoza Üniversitesi’nde asistan olarak çalışmaya başladı ve nihayet 1877’de doktorasını alarak Yardımcı Doçent’ ünvanı kazandı.

  1879 yılında aynı üniversitenin Tıp Fakültesi’ne ait Anatomi Müzesi’nin yöneticisi oldu . 1883’te de Valencia Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Deskriptif Anatomi Profesörü oldu ve Valencia’ya taşındı.

   Kariyerinin başlangıcı sayılabilecek olan bu süreçte Cajal, inflamasyon ve koleranın sebepleri, epitel (deri) yapı üzerine çalışmalar yürüttü.

Fotoğraf : Cajal’ın hazırladığı ve bugün Madrid’deki Cajal Enstitüsü’nde bulunan Cajal Müzesi’nde sergilenmekte olan, yeni doğan nöronlarının Golgi metodu ile boyanmış fotomikrograf görüntüleri. Fotoğraf : Cajal’ın hazırladığı ve bugün Madrid’deki Cajal Enstitüsü’nde bulunan Cajal Müzesi’nde sergilenmekte olan, yeni doğan nöronlarının Golgi metodu ile boyanmış fotomikrograf görüntüleri.

1887’de Barcelona Üniversitesi’nde Histoloji ve Patolojik Anatomi kürsüsünü alarak burada önemli araştırmalar gerçekleştirdi. Barcelona’da Golgi Yöntemi’ni gelişmiş biçimde kullanarak sonunda onu Nobel Ödülü’ne götürecek çalışmalara imza attı.

1892’de Central University of Madrid Tıp Fakültesi’nde Anatomi ve Histoloji Profesörü olarak, emekli olduğu 1922 yılına kadar -30 yıl boyunca- bu görevde kaldı.

Nobel Ödüllü Bilimsel Araştırma : Golgi Metodu ve Sinir Hücreleri / Nöronlar

1873’de Camillo Golgi gümüş nitrat ve potasyum dikromat’ın bir araya gelerek sinir hücrelerinin zarlarına gümüş kromat partikülleri halinde bağlanabildiğini keşfetmişti. Bu da nöronların sarı zemin üzerinde görünebilir hale gelmesini sağlıyordu.

Sinir hücreleri, vücudun her noktasından beyine bilgi taşıması, bu bilgilerin beyinde işlenmesi ve geri bildirimlerini sağlaması ile kas hareketleri yönetmesi açısından vücudumuzun en önemli hücre grubudur. Tüm yaşamsal faaliyetlerimiz, evrimsel süreçte kazandığımız adaptasyonlar, sinir hücrelerinde gerçekleşen elektriksel ve kimyasal sinyal iletimi süreçlerine ve bu döngünün düzgün işlemesine bağlıdır diyebiliriz. Bu bağlamda sinir sistemini anlamak, beyin yapısını çözmek insan biyolojisi başta olmak üzere; biyolojinin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Golgi metodu ile nöronların ‘boyanması’, nöronları ilk kez net bir şekilde görünür kıldı. Yine de çok mükemmel bir yöntem sayılmazdı, çünkü nöronların yalnızca yüzde beşi boya ile işleniyordu.

Fotoğraf : Santiago Ramón y Cajal’a ait kuş serebellumu çizimi Fotoğraf : Santiago Ramón y Cajal’a ait kuş serebellumu çizimi

1887 yılında Ramón y Cajal, Golgi Metodu ile nöronlar üzerine çalışmaya başladı. Metodu, zorunlu kimyasalları daha yüksek konsantrasyonlarda kullanarak biraz daha geliştirdi ve mikroskop altında gözlemlemek için daha kalın dilimler (parçalar) kullandı. Bununla birlikte en iyi şekilde görünür kıldığı spesimenleri (örnekler) gözlemleyerek daha kesin sonuçlar aldı. Daha iyi boyanan nöronlar, miyelin kılıfları - sinir sinyallerini taşıyan aksonların zarlarının üzerindeki yağdan kılıf - olmayan hücrelerdi. Miyelin kılıfı olmayan aksonlara sahip sinir hücreleri bulunduran ‘kuş beyinleri’, memeli embriyoları Cajal için son derece idealdi.

Bu çalışmaları ile Golgi’den çok daha fazla oranda ve kalitede sinirin ‘boyanabileceğini’ bulmuş oldu.

Nöron Doktrini

Bir yıl içinde Ramón y Cajal, elde ettiği sarsıcı sonuçları yayımladı. Kuşların beyinlerindeki sinir sisteminin birbirine temas etmekte olan tekil hücrelerden oluştuğunu keşfetmiş ve bunu çok yüksek proporsiyonlarda boyadığı hücrelerle açık şekilde göstermeyi başarmıştı.

1988’deki bu başarısı; Cajal’ın otobiyografisindeki kendi deyimiyle; çalışmalarının zirvesi niteliğindeydi. Bulguları, bugün sinirbilimin sarsılmaz temeli olarak görülen ‘Nöron Doktrini’ni kanıtlayacak şekilde kurgulamasını sağladı.

‘Nöron Doktrini’, nöronların birbirinden ayrı, tekil hücreler olduğunu ileri sürer. Doktrine göre, nöronlar biyokimyasal olarak birbirlerinden bağımsız çalışmaktadır

Golgi, ‘boyama’ yönteminin mucidiydi ve nöron doktrinine karşı çıkmaktaydı. Golgi, Ramón y Cajal bu doktrini kurmadan önce birçok bilimcinin de düşündüğü gibi; nöronların bağımsız değil birbirine bağlanarak ağ oluşturmuş halde davrandıklarını ileri sürüyordu.

Nobel Ödülünü Paylaşan Rakipler

Nobel Ödülü komitesi, iki bilimcinin de sinir sisteminin çalışma şekliyle ilgili tam zıt fikirler öne sürüyor olmasına rağmen, Ramón y Cajal ve Golgi’nin 1906 Nobel Tıp/Fizyoloji Ödülü’nü paylaşmaları gerektiğini savunuyordu.

Ramón y Cajal elindeki veriler ile çok daha güçlü konumdaydı elbette. Golgi’nin ödüle layık görülmesinin asıl sebebi muhtemelen Ramón y Cajal’ın kullandığı ve bu sayede doktrinini kanıtladığı ‘boyama tekniği’nin temellerini atmış olmasıydı.

Nobel Ödülü’nü rakibiyle paylaşmasına rağmen, Cajal ödülü “Sinir sistemi yapısının tanılanması çalışması”na ithafen almaya hak kazandı. Cajal bu durum ile ilgili şu sözleri sarfetmişti : “ Kaderin ne zalim bir ironisidir ki; tam zıt karaktere sahip bilimsel düşmanlar adeta omuzdan birleşik siyam ikizleri gibi bir araya gelebiliyor.”

Otobiyografisinde ise paylaştığı ödülle ilgili daha cömert ve merhametli sayılabilecek şu ifadeyi kullanmıştı : “ Pavia’lı meşhur profesör Camillo Golgi, benim en çarpıcı keşiflerimi yapmamı sağlayan yöntemin mucidi, son derece hak ederek ödülün yarısı ile ödüllendirilmişti.”

Fotoğrafçı Cajal

Ramón y Cajal çok hevesli ve ilgili bir fotoğrafçıydı. Fotoğraf ile ilk ilgilenmeye başladığı sıralarda insanlar bir kaç dakika boyunca poz vermek ve makinanın görüntü üretebileceği miktarda ışığı almasını beklemek zorunda kalıyorlardı.

Fotoğraf : 1880’lerin ortasında Cajal en sevdiği enstrümanı olan mikroskobunun yanında. Muhtemelen zor bir günün sonu Fotoğraf : 1880’lerin ortasında Cajal en sevdiği enstrümanı olan mikroskobunun yanında. Muhtemelen zor bir günün sonu

Ramón y Cajal bir yöntem geliştirerek üç saniye içinde fotoğraf çekilebilecek kadar ışığın toplanmasını sağlamayı başardı. Ancak ne yazık ki; Thomas Edison ondan önce davrandı.

En azından Cajal’ın bu hevesi dönemin diğer bilimcileri ve önemli karakterlerinden daha fazla fotoğrafa sahip olmasını sağladı.

Fotoğraf : 1889’da Cajal çocukları Fe, Santiago, Jorge ve Paula ile beraber. Fotoğraf : 1889’da Cajal çocukları Fe, Santiago, Jorge ve Paula ile beraber.

Ölümü

Santiago Ramón y Cajal, 17 Ekim 1934’te 82 yaşında hayata gözlerini yumdu. Eşi, Doña Silvería Fañanás García’nın 1930’da ölmesi Cajal’ı çok derinden etkilemiş ve moral çöküntüye girmesine sebep olmuştu. Çiftin mezarı, dört kızları ve iki oğulları ile birlikte Madrid’de bulunuyor.

Kaynaklar :

"Santiago Ramón y Cajal." Famous Scientists. famousscientists.org. 10 Nov. 2014. Web. 7/6/2015
<http://www.famousscientists.org/santiago-ramon-y-cajal/>

Life and Discoveries of Santiago Ramón y Cajal". Nobelprize.org. Nobel Media AB 2014. Web. 7 Jul 2015. <http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1906/cajal-article.html>