Evren oluşmaya başlayalı henüz bir milyar yıl olmuşken devasa boyutlara ulaşan bir kara delik, şu ana kadar keşfedilenlerin en büyüğü olma özelliğini taşıyor. 2013 yılında gökbilimciler tarafından keşfedilen bu 'kara nesne' Güneş'ten tam 12 milyar kat ve daha önceden bilinen kara deliklerin en büyüğünden de 6 kat daha büyük. Gökbilimcilere göre bu kara deliğin varlığı bile yıldızların, gökadaların, kara deliklerin oluşumunu ve evrimini açıklamaya çalışan kuramları zora sokuyor.

Kara delik ışıkları Dünya'ya ancak 12.9 milyar yıl sonra ulaşabildi. Bu da demek oluyor ki gökbilimciler bu objeyi Büyük Patlama'dan yalnızca 900 milyon yıl sonraki haliyle görmeyi başarabildiler. Yine de, bir kara delik için bile bu kadar büyümenin çok mümkün olmadığı bir süre geçmiş sayılıyor. Bu ifade Pekin Üniversitesi'nde gökbilimci olan Xue-Bing Wu 'ya ait. Uluslararası bir ortak çalışma ile yürütülen ve Nature dergisinde yayımlanan bu önemli araştırmayı Xue-Bing Wu yönetti.

Kendi yaşına göre bile, bu kara delik mümkün olandan, bugüne kadar görülebilen ve kaydedilen tüm objelerden daha büyük.

Işık Batağı

Wu ve ekip arkadaşları karadeliği, Çin, Yunnan'da bulunan Lijiang Teleskobu ile gözlemledi. Obje parlak kırmızı nokta gibi bir kaynak olarak görüldü. Parlaklığı ve yaydığı ışıklar, onu tarih öncesi bir kuasar (yıldızsı cisim - yıldızlar arası gazların çok ısınmasına sebep olan, tüm yıldızlardan daha parlak ve bir gökadanın merkezini tamamen kaplayan kara delikler) gibi gösteriyor.

Ekip bu yıldızsının izgesini (spektrum/tayf) daha detaylı bir şekilde inceledi. Bu çaba Dünya üzerinde bulunan diğer dört büyük teleskobu da kullanmayı gerektirdi. Burada amaç içeri doğru kaçan yani kara deliğin yuttuğu sıcak gazların hızını hesaplamaktı. Sonuçta kara delik tarafından uygulanan kütleçekimi ve buna bağlı olarak da devasa kütlesi doğru bir şekilde hesaplanabildi.

Süperkütleli kara deliklerin bir çok gökadanın merkezini işgal ettiği, burada tam anlamıyla pusuya yattığı düşünülüyor. Bunlardan bir çoğunun da Güneş'in 40 milyar katından daha büyük olduğu sanılıyor. Ne var ki bu kadar büyük kütlelere sahip olmak, yıldızlararası maddelerin yutulmasını sağlıyor ve diğer büyük kara deliklerle birleşmeye kadar varabiliyor, ki bu durum da ciddi süreler gerektiriyor. Bugüne kadar bilinen en büyük kara delik 1 milyar yıldan daha genç ve kütlesel olarak yalnızca 2 milyar Güneş büyüklüğüne sahipti.

Victoria'da bulunan Canadian Astronomy Data Centre 'da görev yapan Chris Willott'a göre bir muhtemel açıklama şu olabilir: Bazı kara delikler tek bir yıldızın içe çöküşüyle oluşmaya başlamıyor, ancak çok büyük gaz kütlelerinin direkt patlamasıyla oluşuyor olabilir. Bilim dünyası henüz kara delik oluşumu, genç evrendeki doğumu ve büyümesi ile ilgili net bilgilere sahip değil. Bu nedenle doğru modellemeler yapılamıyor. Wu 'nun ekibi, takip eden gözlemler yapmaya devam edecek ve bu gözlemlerde Hubble Uzay Teleskobu (İng. Hubble Space Telescope) kullanılacak.

 

---

Referans   :   Nature.com Wu, X.-B. et al. Nature 518, 512–515 (2015)

---