Yeni keşfedilen dinozor türü Limusaurus inextricabilis ile birlikte şaşırtıcı bir özelliği de keşfedildi: Bu tür, yumurtadan çıktıktan sonra geliştirdiği dişlerini, ergenlik ve gelişim döneminde kaybediyor ve daha sonra yeni dişler üretmeyerek yetişkinliğinde dişsiz bir dinozor olarak yaşıyordu. Keşfi gerçekleştiren araştırmacılar, bulgularını tüm detayları ile birlikte Current Biology'de yayımladı ve bu dinozorun yaşamı sırasında geçirdiği radikal anatomi değişikliğinin modern kuşlardaki gaganın varlığını ve dişlerin yokluğunu açıklayabileceğini duyurdu.

Araştırma ekibi, Çin'in Xinjiang ili sınırları içerisindeki 'ölüm tuzağı' olarak anılan ve dinozorların çamura batıp sıkışıp bir daha çıkamadıkları alanda keşfedilen 19 adet Limusaurus iskeleti üzerinde çalıştı. Bu iskeletler bebeklerden yetişkinlere kadar değişen bir yaş aralığına aitti ve böylelikle bir bireyin zaman içindeki diş kaybını gözlemlemeyi mümkün kılıyordu. Bebek iskeletlerinde küçük ve keskin dişler bulunurken, yetişkin iskeletlerinin tutarlı bir biçimde dişsiz oldukları kaydedildi.

Keşif iki açıdan oldukça büyük bir önem arz ediyor. Bunlardan birincisi dinozorların bebeklikten yetişkinliğe kadar olan aralıktaki büyüme evrelerini ayrı ayrı bulmak ve çalışmanın zorluğundan kaynaklanıyor. İkincisi ise, keşfedilen dinozorun yaşamı boyunca geçirdiği ciddi anatomik değişimin Limusaurusun beslenme alışkanlığının da aynı süre zarfında ciddi bir değişim gösterdiğine işaret ediyor.

Dinzorların teropod grubuna dahil olan Limusaurus, kuşlarında evrimsel atası olarak bilinmektedir. Araştırmayı yürüten  Dr. Clark ve ekibi daha önce bu türün el anatomisi ve morfolojisi üzerine çalışma yürütmüş ve dinozorun kısalmış olan ilk parmağının bir geçiş özelliği olduğunu ve daha sonra teropodların birinci ve beşinci parmaklarını zamanla kaybetmiş olabileceğini öne sürmüşlerdi. Tüm bu açılardan da evrimsel olarak oldukça önemli bir yere sahip olan Limusauruslardan kuşlara geçişte yalnızca iki, üç ve dördüncü parmağın kalmış olması kuvvetle muhtemel görünüyor.

Bu fosiller bebek Limusaurusların etçil ve otçul olabileceklerini gösterirken, yetişkinlerinin ise gerekli dişlere sahip olmamalarından dolayı yalnızca otçul olduklarına işaret ediyor. Fosillerin kemik yapılarındaki kimyasal kompozisyon da bebek ve yetişkinler arasındaki beslenme alışkanlığı değişimini doğrular nitelikte görünüyor. Araştırmacılar, fosillerin aynı zamanda, kuşlar gibi teropodların dişlerini nasıl kaybetmiş olduklarına dair de açıklama sağlayacağını öne sürüyor.

Birçok dinozor türü için elimizde yalnızca birkaç tane ve özellikle tamamlanmamış örnekler bulunduğundan, gelişimlerini ve evrimsel süreçlerini de incelemek oldukça zor oluyor. Limusaurus türlerine ait elimizdeki bol ve nisbeten bütün haldeki kalıntılar ve fosiller ise, mikroyapılara ek olarak, fizyoloji, morfoloji ve izotopik atom kompozisyonlarına kadar birçok özelliklerini daha detaylı incelememizi kolaylaştırıyor. Tüm bunlara ek olarak gelişimleri, beslenme alışkanlıkları, evrimsel konumları ve geçiş özellikleri de daha doğru biçimde analiz edilebiliyor.

---

Makale Referans: Wang et al. Extreme Ontogenetic Changes in a Ceratosaurian Theropod. Current Biology, 2016 DOI: 10.1016/j.cub.2016.10.043

---