T. rex'in ısırığı ne kadar güçlüdür? University of Bristol'da yürütülen yeni bir çalışmada dinozorların beslenme biçimleri ve diyet tercihleri ile çenelerinin maksimum açılma açısı arasında güçlü bir bağ bulunduğu saptandı.



Dijital modeller ve bilgisayar analizleri kullanarak, Bristol Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesi'nden Dr Stephan Lautenschlager, üç ayrı diyet alışkanlığına sahip theropod dinozor türünün çene açıklığına bağlı kas gerginliği üzerine çalışma yürüttü. Theropodlar, iki bacaklı ve Dünya'dan geçmiş en büyük etoburların ait olduğu dinozor grubudur.



Tyrannosaurus rex veya Allosaurus, gibi theropod dinozorlar geniş açı ile açılabilen çeneleriyle bilinir ve bu özellikleri de et seven doğaları ile ilişkilendirilir. Ancak bugüne kadar çene kasları, beslenme stili ve maksimum çene açıklığı ilişkisine odaklanan bir araştırma gerçekleştirilmemişti.

Araştırmada incelenen dinozor türleri iri cüsseli, diş büyüklüğü 15 santimetreyi bulabilen, dev kafataslı Tyrannosaurus rex, daha küçük vücutlu ama en az T.rex kadar tehlikeli bir etobur avcı olan Allosaurus fragilis ve theropod ailesinin otobur üyelerinden Erlikosaurus andrewsi adlı türlerdi.

Çenenin açılıp kapanmasında kullanılan kaslar da dahil olmak üzere tüm kaslar belli bir miktarda kasılabilmektedir. Bu biyomekanik limit bir hayvanın çenesini ne genişlikte açılabileceğini belirlemekte ve dolayısıyla ne ile / nasıl besleneceğini de gösterebilmektedir.

Kas gerginliği ile çene genliği arasındaki ilişkiyi anlamak üzere, detaylı olarak oluşturulmuş bilgisayar modelleri ile çene açma ve kapama aktiviteleri simüle edildi. Simülasyon sırasında da dijital kaslardaki uzama miktarı hesaplandı. Araştırma dahilinde incelenen dinozor türleri yaşayan akrabaları olan krokodil ve kuşlar ile de maksimal çene genliği ve kas gerginliği noktalarında karşılaştırıldı.

Araştırmada çenelerini 90 derece genişlikte açabilen etobur Tyrannosaurus ve Allosaurus ile maksimum 45 derecelik dar çene açıklığına sahip olan otobur Erlikosaurus incelendi ve bu açıların türler için limit niteliği taşıdığı saptandı.

İki etobur arasında Tyrannosaurus'un birçok çene açısı için sürekli -sürdürülebilir- kuvvet yaratabildiği saptandı. Bu özellik de T.rex'in et ve deriyi penetre edecek şekilde ısırabildiğini ve kemiği kırabilecek kuvveti uygulayabildiğini gösteriyor.

Bugün yaşayan hayvanlardan da bildiğimiz gibi etoburlar, otoburlara göre çok daha geniş çene açıklığına ve çenelerini geniş açabilme yeteneğine sahiptir. İlginç olan şu ki aynı özelliği theropod dinozorlarda da gözlemleyebiliyoruz.

Araştırmanın makalesi Royal Society Open Science dergisinde online olarak yayımlandı.

---

Kaynak : Estimating cranial musculoskeletal constraints in theropod dinosaurs. , DOI: 10.1098/rsos.150495

---