

Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör

Yüzyıllardan beri, bitkilerin erişebildiği tek azot kaynağının atmosfer olduğu düşünülüyordu. Ancak Kaliforniya Üniversitesi Davis Kampüsü araştırmacıları tarafından yapılan bir çalışma sonucunda, toplam azotun çeyreğinden fazlasının, Dünya'nın ana kayaçından kaynaklandığı ortaya kondu. 6 Nisan 2018 tarihinde Science dergisinde yayımlanan makaleye göre, doğal ekosistemlerdeki azotun %26 kadarı kayaçlardan geliyor; geri kalanı ise atmosferden geliyor.
Bu araştırmadan önce, küresel kara sistemine olan bu azot girdisi bilinmiyordu. Yapılan keşif, karbon çevriminin anlaşılmasına dayanan iklim değişimine ilişkin düşüncelerde de önemli farklar yaratacak gibi görünüyor. Yeni tanımlanan azot kaynağı, karadaki karbon çevrimini de besleyebilir ve böylece ekosistemlerin atmosferden daha fazla emisyon çekmesini sağlayabilir.
"Çalışmamız, azot ayrışmasının dünya çapındaki toprak ve ekosistemler için küresel olarak önemli bir kaynak olduğunu gösteriyor. Bu, çevresel bilimlerin temelini oluşturan yüzlerce yıllık yaklaşıma ters düşüyor. Azotun, ormanların ve çayırların, sanılandan daha fazla fosil yakıt CO2 emisyonu tutmasına olanak tanıyabileceğini düşünüyoruz," diyor ekipten Ben Houlton.
Ekipten Scott Morford, ormanlara jeolojik azot girdisini ölçmek için örnek topluyor. (Telif: Scott L. Morford/UC Davis)
Ekosistemlerin, karbon dioksit kirliliğini emmek için azota ve başka besinlere gereksinimi var. Sınırlı miktardaki azot, eğer kayaçlardan da gelebiliyorsa, doğal ekosistemlerin yüksek düzeylerde karbon dioksit çekebilmelerini de açıklamamıza yardım eder. Ancak her kaya azot filtreleyemez. Kaya azotunun bulunması, parçalanmaya bağlıdır; o da fiziksel (örneğin tektonik hareket yoluyla) veya kimyasal (örneğin mineraller yağmur suyu ile tepkime yaptığında) olabilir. Kaya azotunun bölgeden bölgeye değişmesinin temel nedeni budur. Ekibin ulaştığı sonuçlara göre, en yüksek kaya azotu düzeylerine kuzey enlemlerinde rastlanıyor. Himalayalar ve Andlar gibi dağlık bölgelerin de bu açıdan zengin olabileceği düşünülüyor.
Kaliforniya ekibinin araştırması, ayrıca "kayıp azot kaynağı" olayını da aydınlatıyor. Şöyle ki, onlarca yıldan bu yana, bilimciler sadece atmosfer ile açıklanamayacak denli yüksek oranda azotun toprakta ve bitkilerde biriktiğini fark ediyordu. Fakat bunu açıklayabilecek bir kaynak saptayabilmiş değillerdi. Şimdi anlaşılmış oldu ki, kayaç azotu bu duruma pekâlâ neden olabilir.
Bu araştırmadan önce, küresel kara sistemine olan bu azot girdisi bilinmiyordu. Yapılan keşif, karbon çevriminin anlaşılmasına dayanan iklim değişimine ilişkin düşüncelerde de önemli farklar yaratacak gibi görünüyor. Yeni tanımlanan azot kaynağı, karadaki karbon çevrimini de besleyebilir ve böylece ekosistemlerin atmosferden daha fazla emisyon çekmesini sağlayabilir.
"Çalışmamız, azot ayrışmasının dünya çapındaki toprak ve ekosistemler için küresel olarak önemli bir kaynak olduğunu gösteriyor. Bu, çevresel bilimlerin temelini oluşturan yüzlerce yıllık yaklaşıma ters düşüyor. Azotun, ormanların ve çayırların, sanılandan daha fazla fosil yakıt CO2 emisyonu tutmasına olanak tanıyabileceğini düşünüyoruz," diyor ekipten Ben Houlton.

Ekosistemlerin, karbon dioksit kirliliğini emmek için azota ve başka besinlere gereksinimi var. Sınırlı miktardaki azot, eğer kayaçlardan da gelebiliyorsa, doğal ekosistemlerin yüksek düzeylerde karbon dioksit çekebilmelerini de açıklamamıza yardım eder. Ancak her kaya azot filtreleyemez. Kaya azotunun bulunması, parçalanmaya bağlıdır; o da fiziksel (örneğin tektonik hareket yoluyla) veya kimyasal (örneğin mineraller yağmur suyu ile tepkime yaptığında) olabilir. Kaya azotunun bölgeden bölgeye değişmesinin temel nedeni budur. Ekibin ulaştığı sonuçlara göre, en yüksek kaya azotu düzeylerine kuzey enlemlerinde rastlanıyor. Himalayalar ve Andlar gibi dağlık bölgelerin de bu açıdan zengin olabileceği düşünülüyor.
Kaliforniya ekibinin araştırması, ayrıca "kayıp azot kaynağı" olayını da aydınlatıyor. Şöyle ki, onlarca yıldan bu yana, bilimciler sadece atmosfer ile açıklanamayacak denli yüksek oranda azotun toprakta ve bitkilerde biriktiğini fark ediyordu. Fakat bunu açıklayabilecek bir kaynak saptayabilmiş değillerdi. Şimdi anlaşılmış oldu ki, kayaç azotu bu duruma pekâlâ neden olabilir.
Kaynak ve İleri Okuma
- Kaliforniya Üniversitesi, "New Source of Global Nitrogen Discovered"" https://www.ucdavis.edu/news/new-source-global-nitrogen-discovered/
Etiket
Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?
Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.
Destek Ol
Yorum Yap (0)
Bunlar da İlginizi Çekebilir

13 Haziran 2015
Karbon salınımını kesmek, dolaylı olarak açlığa sebep olabilir

09 Haziran 2016
Periyodik Cetvele Eklenecek Dört Yeni Element İsmi

31 Mart 2016
Evrende Altın Kaynağı Aramak

15 Ocak 2017
Altı Bağ Yapan Karbon Atomu İlk Defa Gözlemlendi

21 Ocak 2019
Elektronegatiflik İçin Yeni Bir Ölçek Geliştirildi

03 Eylül 2016
Atom Oluşum Kuramında Eksiklik mi Var?

21 Şubat 2016
Elementler Nereden Geliyor?