Yaşantımız boyunca birçok insan ile tanışıyoruz ve bu insanların bazıları ile daha da yakın arkadaş olmayı seçiyoruz. Fakat yaşımız ilerledikçe, arkadaş çevremiz daha da daralıyor. Eğer siz de yaşınız ilerledikçe çevrenizin daraldığını hissediyorsanız, yalnız değilsiniz. İnsanlardaki genel eğilim bu şekilde gerçekleşiyor ve hatta maymunlar da yaşlandıkça zamanlarını kiminle geçirecekleri konusunda daha seçici oluyorlar.

On yıllardır biliyoruz ki, yaşlı insanlar gençlere göre daha az sosyaldirler. Bu durum genellikle olumsuz ve yaşlanan insanların kendilerini toplumdan soyutlamaları olarak değerlendirilir. Fakat yapılan araştırmalar, yaşlı insanların genel olarak kendilerini yalnız hissetmediklerini gösteriyor. Üstelik üniversite öğrencileri, yaşlı insanlara kıyasla çok daha yaygın olarak yalnızlık hissine kapıldıklarını belirtiyorlar. Yani genel olarak, insanların yaşlandıkça sosyal yaşantılarında daha seçici oldukları söylenebilir.

University of California’dan Susan Charles’a göre; bu durum insanlar yaşlandıkça diğer insanlarla etkileşim halinde olmaktan hoşlanmadıkları anlamına gelmiyor. İnsanlar yaşları ilerledikçe sevdikleri ve daha yakından tanıdıkları insanlarla yakın ilişkiler kurmayı seçiyorlar; yani duygusal olarak kendileri için anlam ifade eden bireylerle sosyalleşmeyi tercih ediyorlar.

Almanya’daki Leibniz Institute for Primate Research’den Julia Fischer ve araştırma takımının yaptığı çalışmaya göre; bazı maymunlar da benzer davranışlar sergiliyorlar. Fransa’nın güneyinde bulunan bir vahşi yaşam parkında ‘özgürce’ yaşayan berberi makakları üzerinde yapılan araştırmanın bulgularına göre; 25 yaşındaki makaklar, 5 yaşındaki makakların yarısı kadar süreyi diğer maymunları ‘tımarlamaya’ ayırıyorlar. Ayrıca 25 yaşındaki makaklar 5 yaşındaki makakların tımarladıklarının yarısı kadar maymunu tımarlamayı tercih ediyorlar. (Current Biology, doi.org/bkbr)

Daha öncelerde, Stanford University’den psikolog Laura Carstensen Sosyo-duygusal Seçicilik Teorisi'ni(SST), insanlardaki bu trendi açıklamak için ortaya atmıştı. Carstensen’in araştırmasının önermesine göre; sosyal davranıştaki bu değişiklik, insan yaşının ilerlemesiyle zamanın daha değerli ve sınırlı algılanmasından kaynaklanıyor olabilir.

Carstensin ortaya attığı bu görüş, yaşlı bireyler üzerinde yapılan araştırmalarla da destekleniyor. Araştırmalara göre; yaşlı bireyler eğer birkaç on yıl daha yaşayacaklarını biliyorlarsa yeni arkadaşlar edinmeye yatkın oluyorlar.

Julia Fischer, SST’nin insan davranışını isabetli bir şekilde tahmin ettiğini ve tanımladığını belirtiyor. Fakat Fischer’in yaptığı çalışmada, hikayenin yalnızca bundan ibaret olmadığı önermesinde bulunuluyor.

University of Chicago’dan Dario Maestripleri:

‘’Maymunların öleceklerinin farkında olduklarını düşünmüyorum. Bundan dolayı davranışlarındaki değişiklileri de, açık bir şekilde bu sebeple gerçekleştirmiyorlar. Belki biz de öleceğimizin farkında olmasak, yine de benzer davranışları sergileyecektik.’’

Fischer; yaşlı maymunlarda görülen daha seçici sosyalleşmenin, daha tedbirli olmaya başlamalarından kaynaklanabileceğini düşünüyor. ‘’Yaşlı maymunlar risken daha fazla kaçınıyorlar, bundan dolayı tahmin edilemeyecek etkileşimlerden uzak duruyorlar. Fakat bu önermenin daha fazla veri ile desteklenmesi gerekiyor.’’

Eğer yeni arkadaşlar edinmiyor olmanız genel eğilimin aksine sizi üzüyorsa, korkmayın. Tıpkı bazı insanlarda olduğu gibi, araştırmadaki birkaç maymun da genel eğilime karşı geliyor ve yaşlılıklarında da sosyalleşmeye devam ediyorlar.

---

Kaynak: Colin Barras, Old monkeys choose to have fewer friends, New Scientist 2 July 2016 pg. 9

---