Yaşlıların en büyük sağlık problemlerinden biri, yaşa bağlı olarak ortaya çıkan,  kemiklerin incelmesi ve kemik yoğunluğunun azalması dolayısıyla kırılma riskinin artmasına yol açan osteoporoz, bir diğer tabirle kemik erimesidir.  Bu duruma sıklıkla kemik iliğindeki yağ hücrelerinin artması eşlik etmektedir.

University of Alabama at Birmingham'daki araştırmacılar osteoporoza sebep olan mekanizmanın detaylarına ulaştı.  Mekanizma düzgün işlemediğinde, öncül (progenitör)  hücreler kemik üreten hücreleri oluşturmayı bırakarak yerine yağ hücreleri oluşturuyorlar. Bu mekanizmanın bilinmesi, insanlarda osteoporozun tedavisi için kemik kaybı önleyici, az yan etkili yeni tedaviler bulunmasını mümkün kılabilir.

Araştırmacılar Cbf-beta adı verilen bir proteinin kemik üreten hücrelerin sağlanmasında önemli bir rol oynadığını ortaya çıkardılar. Dahası, farelerde yapılan bir araştırmada, yaşlı farelerin kemik iliklerindeki Cbf-beta miktarının genç farelere oranla oldukça düşük olduğu görüldü. Bu sebeple, araştırmacılar Cbf-beta'nın sürdürülmesinin insanlarda yağ hücrelerinin artmasıyla yaşa bağlı olarak ortaya çıkan osteoporozun önlenmesinde önemli bir rol oynayabileceğini öne sürüyor.

Kemik sürekli olarak tekrar yapılandırılan, yaşayan bir dokudur. Kemikler, kendi dokularına özgü yeni hücrelerin -  osteoblast adı verilen kemik üreten hücreler de dahil olmak üzere-  sürekli olarak üretilmesine ihtiyaç duyar. Osteoblastlar yalnızca üç ay yaşar ve bölünmezler. Osteoblastların öncül hücreleri kemik iliği mezenkimal kök hücreleridir. Osteoblastların yanısıra mezenkimal kök hücreler de kıkırdak üreten kondrosit hücrelere, kas üretimine yardım eden miyosit hücrelere  ve adipositlere dönüşebilir. Tek bir öncül hücre dört farklı yolda farklılaşabilir.

Araştırmacılar, osteoblast oluşumu ile adiposit oluşumu arasındaki moleküler mekanizma farkı üzerine yoğunlaştılar ve bu noktada Cbf-beta'nın veya beta altbiriminin oynadığı temel rolü araştırdı. Üç farklı fare modelinde osteoblast oluşumunun farklı evrelerinde Cbf-beta'yı yok ettiler. Üç fare modeli de kemik iliklerinde yağ birikimi ile ciddi osteoporoz gösterdi, bu durum adiposit oluşumundan yaşlanmış kemiğin patolojisini andırmaktaydı.

 

Cbf-beta'dan yoksun farelerin kemik iliği mezenkimal kök hücreleri ve kafatası kemiği hücreleri adiposit genlerinde yüksek ekspresyon göstermekteydi. Bu Cbf-beta mekanizmasına bakılarak, yaşlılarda kemik yoğunluğunun sağlanmasındaki dengesizlik açıklanabilmekte.

---

Makale Referans: Mengrui Wu, Yiping Wang, Jian-Zhong Shao, Jue Wang, Wei Chen, Yi-Ping Li. Cbfβ governs osteoblast−adipocyte lineage commitment through enhancing β-catenin signaling and suppressing adipogenesis gene expression. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2017; 114 (38): 10119 DOI: 10.1073/pnas.1619294114

---