Araştırmacılar neden bazı insanların birçok kişiden daha fazla uykuya gereksinim duyduğunu açıklamaya yardımcı olacak gen farklılıkları keşfettiler.  İnsan uyku modellerindeki normal varyasyonları modellemek üzere yetiştirilmiş meyve sineği popülasyonlarını kullanarak yapılan bu çalışma, uyku süresiyle ilgili genlerin geniş çeşitlilikteki biyolojik süreçlerle ilişkili olduğuna dair ipuçları sağlıyor.

Araştırmacılar bu süreçlerin daha iyi anlaşılmasının uykusuzluk hastalığı ya da narkolepsi (uyuma hastalığı) gibi uyku bozukluklarının tedavisinde yeni yolların keşfine yol açabileceğini belirtiyor. Çalışmanın sonuçları 14 Aralık 2017 tarihinde PLOS Genetics'te yayımlandı.

Araştırma ekibinin lideri Susan Harbison, bu çalışmanın biyolojinin en büyük gizemlerinden biri olan uyku ihtiyacının anlaşılabilmesi için çok önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Uyku süresine çok çeşitli biyolojik süreçlerin dahil olması, uykunun amacının anlaşılmasının neden bu kadar güç olduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.

Araştırmacılar bir süredir biyolojik saatimize ek olarak genlerin de uykuda önemli rol oynadığını ve uyku modellerinin farklılık gösterebildiğini biliyordu. Ancak uyku süresini belirleyen genlerin ve bu genlerle ilişkili biyolojik süreçlerin tam olarak neler olduğu henüz netleşmemişti.

Daha fazlasını öğrenmek üzere, araştırmacılar 13 yabani meyve sineği neslini uzun süre uyuyan (günde 18 saat) veya kısa süre uyuyan (günde 3 saat) sinekler elde etmek için yapay olarak çiftleştirdi.

Sonrasında ise uzun ve kısa süre uyuyanların genetik verilerini karşılaştırarak uyku süresiyle ilişkili olarak görünen 80 gende 126 farklılık belirlediler. Bu genetik farklılıkların birçok önemli gelişimsel süreç ve hücre sinyal yolağı ile bağlantılı olduğu görüldü. Belirlenen genlerin bazılarının beyin gelişimi, öğrenme ve hafızada rol aldığı bilinmekteydi.

Bu araştırmayı ilgi çekici yapan ise transgenik (genetik yapısı değiştirilmiş) sinekler ya da tasarlanmış mutasyonlar kullanmak yerine doğada halihazırda mevcut olan genetik materyalin kullanılarak uzun ve kısa süre uyuyan sineklerin elde edilmesi. Şimdiye kadar bu kadar aşırı uzun ve aşırı kısa uyku sürelerinin doğal popülasyonlarda mevcut olup olmadığı bilinmemekteydi.

Araştırmacılar aynı zamanda doğal olarak uzun ya da kısa süre uyuyan sineklerin yaşam sürelerinin normal uyku modellerine sahip olanlardan ciddi anlamda farklı olmadığını da ortaya çıkardı. Bu da, aşırı uzun ya da aşırı kısa süre uyumanın çok küçük fizyolojik sonuçlar - iyi ya da kötü yönde- yarattığını gösteriyor.

---

Makale Referans: Susan T. Harbison, Yazmin L. Serrano Negron, Nancy F. Hansen, Amanda S. Lobell. Selection for long and short sleep duration in Drosophila melanogaster reveals the complex genetic network underlying natural variation in sleep. PLOS Genetics, 2017; 13 (12): e1007098 DOI: 10.1371/journal.pgen.1007098

---