10 Ocak 2017 tarihinde Stem Cell Reports dergisinde yayımlanan bir makalede, retinal dejenerasyonun son aşamasındaki göremeyen farelerin, kök hücre nakli ile görme duyularını geri kazandıkları bildirildi. Bu tedavi tekniği, insan hastalarda denenmeye bir adım daha yaklaşmış oldu.

Araştırmacılar, fare "uyarılmış pluripotent kök hücre"lerinden (iPSC) türetilen retinal dokunun, alıcı retinaya aktarılmasının ardından komşu hücreler ile bağlantı kurduğunu ve ışık uyarımına yanıt verdiğini, böylece retinal dejenerasyonun son aşamasındaki farelerin yarısında görme işlevini yeniden oluşturduğunu belirtiyorlar.



Japonya RIKEN Gelişimsel Biyoloji Merkezi'nden ekibin kıdemli üyesi Masayo Takahashi şöyle anlatıyor: "Çalışmamız, ilerlemiş tavuk karası (İng. retinitis pigmentosa) hastalığı veya sarı nokta hastalığı (yaşa bağlı makular dejenerasyon) olan kişilerin, kök hücreden türetilen retinal dokuların nakli ile tedavi edilebileceğini kanıtlamış oldu. Bir miktar çalışma daha yaptıktan sonra klinik denemelere geçmeyi planlıyoruz. Umuyoruz ki, bu etkileri hastalarda da göreceğiz."

Tedavisi Yoktu

Son aşama retinal dejenerasyon, ileri yaştaki bireyler arasındaki körlük ve geri dönüşsüz görme kaybının başlıca nedeni. Tipik olarak, tavuk karası veya sarı nokta hastalığı olan kişiler, gözdeki ışığa duyarlı fotoreseptör hücrelerin dış çekirdeksel katmanındaki hasara bağlı olarak görme kaybı yaşıyor. Retinal dejenerasyon için halihazırda mevcut bir tedavi yok ve varolan terapiler görme kaybının ilerlemesini durdurma konusunda bir yere kadar işe yarıyor.



Hastaların görüşlerini yeniden kazanmalarını hedefleyen stratejilerden biri olan hücre nakline odaklanan Takahashi ve çalışma arkadaşları, yaptıkları son çalışma ile kök hücreden türetilen retinal dokunun nakledilmesi ile görmenin geri kazanılabileceğini net olarak ortaya koydu.

Ekip öncelikle yetişkin fareden aldıkları deri hücrelerini genetik olarak yeniden programlayarak, embriyonik kök hücre benzeri bir duruma getirdiler. Ardından bu iPSC'leri retinal dokuya çevirdiler. Son aşama retinal dejenerasyonu olan farelere nakledilen bu doku, fotoreseptör oluşturacak biçimde gelişti ve retinadaki komşu hücrelerle doğrudan bağlantı kurdu.

Araştırmacılar, başarı sağlanmasında kilit rol oynayan noktanın, retinal hücre yerine farklılaştırılmış retinal doku kullanmak olduğunu belirtiyor. Elde ettikleri verilere göre, nakil sonrasında farelerde retinanın ışığa duyarlılaşması yaklaşık 1 ay sürüyor. Ancak insan retinasının olgunlaşması daha fazla zaman aldığından, insanlarda bunun 5 ilâ 6 ay arasında bir zaman alabileceği tahmin ediliyor.

Eylül 2015'te Londra Moorfields Göz Hastanesi'nden, 60 yaşındaki bir kadın hastanın görme kaybının tedavisi için benzer bir yöntemin denenmekte olduğu haberi gelmişti. İngiltere ve Japonya'nın yanı sıra, gezegenin bilime önem veren başka toplumlarında da bu konuda çalışmalar yapılıyor. Ömürlerini insanların sağlıklı ve mutlu yaşamalarına katkıda bulunmaya adayan tüm o bilimcilere bir kez daha teşekkür ediyor ve en kısa zamanda tüm hastaların bu tedaviden yararlanabilir duruma gelinmesini diliyoruz.

---

Kaynaklar:

• MedicalXpress, "Stem cell therapy reverses blindness in animals with end-stage retinal degeneration"
  <http://medicalxpress.com/news/2017-01-stem-cell-therapy-reverses-animals.html>


• BBC, "Stem cell trial aims to cure blindness"
  <http://www.bbc.com/news/health-34384073>

İlgili Makale: Michiko Mandai et al, iPSC-Derived Retina Transplants Improve Vision in rd1 End-Stage Retinal-Degeneration Mice, Stem Cell Reports (2017). DOI: 10.1016/j.stemcr.2016.12.008

Üst Görsel: <http://www.heartofcarolinasc.com/caregiver-in-charleston-sc-celebrating-65-plus/>

---