Londra Üniversite Koleji'nden (UCL) araştırmacılar, ilk kez bir kimyasal element atomlarının radyoaktif bozunum ile bir başka elemente dönüşmesini gözlemledi. Bu sürecin daha ayrıntılı incelenebilmesi, bilimcilerin özellikle sağlık alanında radyasyon kullanımını daha güvenli kılmalarına yardımcı olabilir.

Ekip bozunum gözlemini iyodin-125 ile çalışırken gerçekleştirdi. Gözlem aygıtı olarak, tek tek atomların görüntülerini verebilecek duyarlılıkta bir taramalı tünelleme mikroskopu kullanan araştırmacılar, böylece tekil iyodin-125 atomlarının tellüryum-125 hâline gelişini izleyebildi. Elektron yakalama süreci sayesinde bir protonun nötrona dönüşmesi sonucu ortaya çıkan tellüryum-125 radyaoaktif değil.

Elbette bu iş mikroskobu bir moleküle yöneltip, sonra da bozunmasına bakmak kadar kolay değil. İyodin-125 atomlarının tellüryum-125'e dönüşmeleri 59 gün kadar sürebilir ve hangi atomun ne zaman bozunacağını bilmek mümkün değildir. Aslında bu çalışma tam bir sabır işi; ekip dönüşümleri izleyebilmek için birkaç hafta boyunca, günde yaklaşık 18 saatlerini laboratuvarda geçirmiş.

Görünüşe bakılırsa iyodin-125'in süperstar kaprisi gibi çeşitli talepleri var. Deneyin başlayabilmesi için iyodin-125'in altın bir yatağa yatırılması gerekmiş. Bunu yapmak için bilimciler iyodin-125 ile tek bir damla suyu karıştırdı ve bunu ince bir altın katmanına aktardı. Su buharlaştığında iyodin-125 rahatça altınla bağlandı ve ardından bu küçük örnek mikroskop altında incelemeye alındı. İyodin-125'in tellüryum-125'e bozunmasını gösteren başarılı görüntülerde, altının tüm yüzeyinde minik benekler görünüyor. UCL araştırmacıları Prof. Angelos Michaelides ile doktora öğrencisi Philipp Pedevilla bu beneklerin tellüryum-125 atomları olduklarını belirledi.

Bu çalışmanın, altın tabanlı iyodin-125 terapisi olarak onkoloji alanında yararlı uygulamaları olacağı tahmin ediliyor. Şöyle ki, düşük enerjili elektronlar radyasyon onkolojisinde büyük önem taşıyor, çünkü kanser hücrelerini parçalarken komşu dokulara zarar vermiyorlar. Ekibin saptamalarına göre altın tabanlı iyodin-125 örneği, altın kullanılmayan örnekten 6 kat daha fazla düşük enerjili elektron yayımlıyor. Deneyimli bilimci E. Charles H. Sykes, altının tıpkı bir yansıtıcı ve yükseltici gibi davrandığını belirtiyor. Dolayısıyla araştırma, tıbbi uygulamalar açısından umut vaad ediyor.