Yeryüzündeki en sıra dışı canlılardan biri olan ornitorenk ya da diğer adıyla platipus bir sürpriz daha yaptı: İnsanlardaki Tip II diyabet hastalığı için yeni bir tedavi yönteminin geliştirilmesine yardım edebilir. Tek delikliler takımının (bunlar yumurtlayan memelilerdir) yaşayan tek temsilcileri olan platipus ile ekidne (dikenli karıncayiyengiller) familyasının üyelerinde, bilimciler tarafından insülin düzenlenmesine ilişkin dikkate değer evrimsel farklılıklar keşfedildi.

Avustralya'da bulunan Adelaide Üniversitesi'nden Prof.Frank Grutzner ile Flinders Üniversitesi'nden Briony Forbes liderliğinde yapılan çalışmanın sonuçları Nature dergisinin Scientific Reports bölümünde yayımlandı. Elde edilen bulgulara göre kan glukozunu düzenlemek için platipusun bağırsaklarında üretilen hormonun aynısı, ayrıca bu canlının zehirinde de bulunuyor.

Glukagon benzeri peptit-1 (İng. glucagon-like peptide-1 ) adı verilen bu hormon, normalde insanlar dahil tüm hayvanların bağırsaklarında salgılanır ve kan glukozunu düşürmek için insülin salınımını tetikler. Fakat GLP-1 tipik olarak dakikalar içinde çözünür. Tip II diyabetli insanlarda GLP-1 tarafından tetiklenen kısa uyarım, uygun bir kan şekeri dengesini sağlamak için yetersiz kalır. Sonuç olarak bu hormonun daha uzun süre çözünmeden kalan bir türünü içeren ilaca gerek olur. Bu şekilde insülin salınımı uzatılır.

Grutzner şöyle anlatıyor: "Araştırma ekibimiz, tek deliklilerin GLP-1 hormonunun hızla çözünüme karşı dirençli olmasını sağlayan bir farklılık evrimleştirdiğini keşfetti. GLP-1 hormonunun, tek deliklilerde tümüyle farklı bir mekanizma sonucu çözündüğünü gördük. Bu canlıların genetiğine ilişkin yapılan çözümlemeler, GLP-1'in işlevine eşlik eden moleküler bir mücadeleye işaret ediyor. Bu hormon hayvanların hem bağırsaklarında üretiliyor, hem de zehirlerinde bulunuyor."



Forbes ise şunları ekliyor: "Platipusta GLP-1'in birbirleriyle çelişen işlevlerini keşfettik: Bağırsaklarda kan glukozunu düzenlerken, zehirde diğer erkek platipusları uzak tutmak için kullanılıyor. Farklı işlevler arasındaki bu savaş, GLP-1 sisteminde dramatik farklara yol açıyor. Zehirdeki işlevi, muhtemelen daha durağan bir GLP-1 formunun tek deliklilerde evrimini tetiklemiş. İşin heyecan verici yanı, durağan GLP-1 molekülleri, potansiyel bir Tip II diyabet tedavisi için çok yararlı olabilir."

---

Kaynak: Phys.org, "Platypus venom could hold key to diabetes treatment"
<http://phys.org/news/2016-11-platypus-venom-key-diabetes-treatment.html>

İlgili Makale: Enkhjargal Tsend-Ayush et al, Monotreme glucagon-like peptide-1 in venom and gut: one gene – two very different functions, Scientific Reports (2016). DOI: 10.1038/srep37744

---