Nobel Ödüllerini hepiniz bilirsiniz ama sadece maddi değeri bugün 2,5 milyon Türk Lirası  (prestijinden hiç bahsetmiyorum bile) bu ödül hakkındaki yazımızı okuduğunuzda ilk kez duyduğunuz en azından birkaç küçük detay olacağını düşünüyoruz. Mesela;  Nobel Ödülleri’nin  dinamitin mucidi İsveçli Alfred Nobel’in istemeden savaşa yaptığı katkıdan dolayı yaşadığı pişmanlığın sonucu olduğunu, o nedenle insanlığa hizmet edenlere ödül vermek istediğini biliyor muydunuz?  Nobel’e küçük bir giriş: Alfred Nobel tarafından kurulan Nobel Vakfı, kendisinin vasiyetnamesi üzerine insanlığa hizmet edenleri 1901 yılından beri ödüllendirmeye devam ediyor.  Fizik, kimya, ekonomi, barış, edebiyat ve fizyoloji/tıp dallarında verilen bu ödüller her bir alan için farklı komiteler tarafından veriliyor. Fizik, kimya ve ekonomi alanındaki ödüller İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından,  fizyoloji/tıp alanındaki ödülleri Karolinska Enstitüsü tarafından, edebiyat alanındaki ödüller Norveç Nobel Komitesi tarafından ve son olarak barış ödülleri ise İsveç Akademisinden beş kişilik bir kurul tarafınca veriliyor. Verilen ödül, bir adet diploma, altın madalya ve bir miktar (!) paradan oluşuyor ve bu paranın miktarı yıllara göre değişiyor.  Nobel Vakfı’nın 2012 yılında yaptığı, vakfın gelirinin azaldığı yönündeki açıklama ile o yıl yaklaşık 1 milyon 120 bin avro değerindeki para ödülü, yüzde 20 oranında azaltılarak 900 bin avroya düşürüldü. Ödülün bugünkü miktarı ise yaklaşık 2,5 milyon Türk lirası. Nobel Ödülleri ile ilgili bilmeniz gereken küçük notlar:
  • Nobel ödülü alan ilk kadın, 1903 yılında fizik alanında aldığı ödülle Marie Curie olmuştur; kendisi aynı zamanda 1911 yılında Nobel kimya ödülünü almaya da hak kazanmıştır. Ayrıca, kızı Irene Joliot-Curie de 1935 senesinde kimya alanında Nobel ödülü almıştır. Bu yüzden Fizik ve Kimya alanında verilen madalyaların arkasında kadın resmi vardır.
  • Marie Curie haricinde iki dalda Nobel Ödülü alan bir diğer kadın da Linus Pauling’dir. 1954 senesinde kimya dalında, 1962 senesinde ise barış alanında Nobel ödülünü kazanmıştır. Kendisi aslında 3. Nobeli’ni de alabilecekken öne sürdüğü yanlış bir tez dolayısıyla bu ödülü James Watson, Francis Crick ve Maurice Wilkins’e kaptırmıştır. Pauling’in öne sürdüğü yanlış hipotez “DNA’nın yapısının üçlü sarmal halinde olduğu”ydu. Ancak doğrusunu -yani ikili sarmalı- James Watson, Francis Crick ve Maurice Wilkins keşfetti.
  • Uluslararası Kızıl Haç Komitesi bugüne kadar Nobel Barış Ödülünü altı defa almaya hak kazandı.
  • Dört Nobel ödülü, hükümetleri izin vermediği için sahiplerine ulaşamadı. Bunlardan Richard Kuhn (kimya, 1938), Adolf Butenandt (kimya, 1939) ve Gerhard Domagk (Fizyoloji/ Tıp, 1939)’a Almanya Adolf Hitler hükümeti tarafından izin verilmezken; Boris Pasternak (edebiyat, 1958) ise Sovyetler Birliği’nin baskısı ile ödülü reddetti.
  • Fizikçi Barry Marshall Helicobakter pilori bakterisinin mide ülserine sebep olduğuna ilişkin tezini kanıtlamak için mikrop dolu bakteri kültürünü içti. Bugün bunu hangimiz yapmaya cesaret edebiliriz ki? Ama merak etmeyin bu çalışmaları boşa gitmedi, çalışma arkadaşı Robin Warren ile birlikte 2005 senesinde Nobel tıp ödülünü kazandı.
  • Son olarak; eğer siz de Nobel ödülü kazanmaya çalışıyor, kazanamıyorsanız ve yaptığınız bilimsel çalışmalar insanları önce güldürüp sonra düşündürebilecek düzeydeyse Ig Nobel ödüllerini deneyin. Ig Nobel hakkında bilinmeyenleri de sizlerle paylaşacağız..
Bunlar da takip etme şansı bulamayanlar için 2014 Nobel Ödülleri sahipleri: Ekonomi Dalında: Jean Tirole (Fransız ekonomist) Pazar gücü alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor. Barış Dalında: Malala Yousafzai (Pakistanlı insan hakları aktivisti) ve Kailash Satyarthi (Hintli çocuk hakları savunucusu, aktivist) Ülkesindeki kız çocuklarının eğitim hakkı için verdiği mücadeleyle biliniyor. Edebiyat Dalında: Patrick Modiano (Fransız yazar) Kimya Dalında: Yüksek çözünürlüklü görüntülemeye olanak sağlayan mikroskop çalışmalarıyla bilinen Stefan Hell (Almanya), Eric Betzig (ABD) ve William Moerner (ABD) Fizik Dalında: Enerji tasarrufu sağlayan beyaz ışık kaynaklarına olanak sağlayacak mavi LED keşfini gerçekleştiren Isamu Akasaki (Japonya), Hiroshi Amano (Japonya) ve Shuji Nakamura (ABD) Fizyoloji/Tıp Dalında: Beynin yer/lokasyon belirlemesine olanak tanıyan, GPS gibi çalışan sinir hücrelerinin keşfi ile bilinen John O'Keefe (İngiltere), May-Britt Moser (Norveç)ve Edvard Moser (Norveç)
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir