Post Author Avatar
Yusuf Cem Durakcan
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Hayvanlar aleminde, sperm genellikle yumurtadan oldukça küçüktür; bu sebeple erkekler çok sayıda sperm üretirler. Fazla sayıda üretilen küçük sperm, başarılı üreme ihtimalini artırabilir. Ayrıca bir tek yumurtayla döllenmek için yarış halinde olan küçük ve çok sayıdaki sperm sayesinde, çiftleşme sonrasındaki cinsel seçilim teşvik edilerek en başarılı spermin üremesi sağlanır.

Hayvanlar aleminde çok nadir rastlanıldığından, belirli hayvan türlerinin az sayıda fakat oldukça büyük sperm üretmesi durumu oldukça şaşırtıcıdır. University of Zurich’den evrimsel biyolog Stefan Luepold’a göre; Drosophila bifurca ya da bilinen adıyla meyve sineği, büyük sperm üretme rekorunu elinde bulunduruyor. Öyle ki, bu canlının kendi boyu yalnızca birkaç milimetre iken, ürettiği spermin uzunluğu 6 santimetreye kadar çıkabiliyor. Bu ve benzeri örnekler aslında genel cinsel seçilim algısıyla çelişiyor; çünkü yumurtayı döllemek için rekabet eden daha az sayıda sperm olması, sperm üzerindeki seçilim baskısını da azaltıyor. Eğer meyve sineklerinde olduğu gibi yalnızca az sayıda sperm dişiye transfer edilirse, seçilimin ve bundan kaynaklı olarak da daha uzun spermin evriminin zayıflaması ve hatta durması beklenebilir.

Solda meyve sineğinin ürettiği sperm ile etrafının sarılmış halini, sağda ise üretilen spermin 200 kat büyütülmüş halini görebilirsiniz. CREDIT: S. LÜPOLD ET AL/NATURE 2016 Solda meyve sineğinin ürettiği sperm ile etrafının sarılmış halini, sağda ise üretilen spermin 200 kat büyütülmüş halini görebilirsiniz. CREDIT: S. LÜPOLD ET AL/NATURE 2016

Cinsel Seçilimin Sperm Uzunluğuna Etkisi


Stefan Luepold’un öncülüğünde yapılan ve Mayıs 2016`da Nature dergisinde yayımlanan araştırmada ise dev sperm gelişimine ilk defa açıklama getiriliyor. Araştırmacılar bu çalışmayla, meyve sineklerinin sperm uzunlukları üzerindeki ana etkenin cinsel seçilim olduğunu göstermeyi başardılar. Bilim insanları bu açıklamayı yaparken çeşitli Drosophila türlerinin cinsel özellikleri üzerine deneysel verilerinden, nicel genetikten ve karşılaştırmalı çalışmalardan faydalandılar.

Araştırmanın bulgularına göre; sperm alınımının, depolanmasının ve dişi üreme bölgesinde kullanımının farklı karakteristikleri ve süreçlerinden dolayı uzun sperm tercih ediliyor. Uzun spermin tercih sebebi olmasından dolayı, yalnızca az sayıda sperm üretilip transfer edilebiliyor. Üretilip transfer edilen spermlerin de tamamı uzun değil. Bu sebeple dişiler, döllenmeyi garanti altına almak için sıklıkla çiftleşmek zorundalar. Cinsel seçilim de bu noktada devreye giriyor. Her bir çiftleşmede aktarılan spermler arasındaki rekabette, daha uzun sperm tercih ediliyor.

Diğer taraftan, çiftleşmeden önce dişilerin tercihleri tarafından sperm boyutu etkileniyor. Küçük erkekler, sperm üretimine daha az enerji ayırabiliyorlar ve bundan dolayı sperm rezervlerini birkaç çiftleşmeden sonra tüketiyorlar. Yalnızca büyük ve sağlıklı erkekler, sperm üretimine daha fazla enerji ayırıp daha uzun spermler üretebildikleri için daha fazla tercih sebebi oluyorlar. Sonuç olarak da, sık çiftleşme fırsatından yalnızca büyük erkekler fayda sağlıyorlar. Büyük ve sağlıklı erkeklerin daha fazla çiftleşmesi ve üremesi ile, daha uzun sperm üretimini sağlayan genler popülasyon içerisinde yayılıyor ve nihayetinde daha uzun sperme sahip olma yönünde evrimi tetikliyor.

Yapılan bu araştırmanın bulguları, genel cinsel seçilim algısının genişletilmesi gerektiğini açığa çıkartıyor.




İlgili Makale: Stefan Lüpold et al, How sexual selection can drive the evolution of costly sperm ornamentation, Nature (2016).  DOI: 10.1038/nature18005




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir