Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör

Baylor Tıp Koleji'nin Kalp-Damar Araştırmaları Enstitüsü ile Texas Kalp Enstitüsü bilimcileri, memeli gözünün retina katmanının yenilenme (rejenerasyon) yapamamasına karşın, bu yetinin aslında mevcut olduğunu fakat Hippo yolağı adı verilen bir hücresel mekanizma tarafından etkisiz tutulduğunu keşfetti. İlgili makale Cell Reports dergisinde yayımlandı.

Retina, gözün arka tarafında bulunan ve görmeyi sağlayan özelleşmiş sinir hücrelerinden oluşan bir katmandır. Bu katmanda oluşan herhangi bir hasar, insanlarda ve diğer memelilerde onarılamayan görme kayıplarına yol açabilir. Fakat zebra balığı gibi bazı hayvanlar, retinalarında bulunan ve Müller glial hücreleri adı verilen bazı özelleşmiş hücreler sayesinde, benzer bir hasar sonrasında iyileşebilen retinaları dolayısıyla yeniden görebilir. Bu süreçte Müller glial hücreleri çoğalır ve yitirilmiş retinal nöronlara dönüşerek, yaralanan hücrelerin yerine işlevleri eksiksiz olan yenilerinin gelmesini sağlar.

Yaralanan bir memeli retinasındaki Müller glial hücreleri, zebra balığındaki karşılıkları gibi görüşü yeniden iyileştirememekle birlikte, memeli retinası hasar aldığında küçük bir Müller glial hücreleri altkümesinin, çoğalma çevrimine girmeleri için gereken ilk adımları attığı, başka araştırmacılar tarafından fark edilmişti. Ama hücrelerin bu girişimi geçici oluyordu; bir yere varamadan kısa sürede sonlanıyordu.

Bu gözlemler, zebra balığında bulunan mekanizmanın memelilerde de bulunuyor olup, baskılanıyor olabileceğini akla getiriyordu. Baskılama mekanizması yıllar boyu saklı kaldı. Bu konuya odaklanan araştırmacılar, dikkatlerini Hippo yolağına çevirdi. Hippo yolağı, gelişim sırasında organ büyümesine ve miyokardiyal enfarktüse yanıt olarak kalp dokusunun yenilenmesinin düzenlenmesine katkıda bulunan bir moleküler olaylar ağıdır.

Üstte: Yabanıl tipte retinal hasara Müller glial yanıt.
Altta: YAP5SA transjenik tipte retinal hasara Müller glial yanıt.
Telif: Rueda ve ark.

Hippo yolağının, bir başka yolak olan YAP'ın etkinliğini engelleyerek, kardiyomiyosit çoğalmasında bir fren rolü oynadığı, daha önce gösterilmişti. Bu çalışmada, bilimciler ilk önce memeli Müller glial hücrelerinde Hippo yolağının ifadelendiğini belirledi. Ardından, bu hücrelerde Hippo yolağını değiştirmenin, çoğalma yetileri üzerinde etki yapıp yapmadığını araştırdılar. Moleküler adımlarından iki tanesini devre dışı bırakarak bozuk bir Hippo yolağı yaratan ekip, azalan hücre çoğalması sonucunu aldı. Müller glial hücreleri üzerinde genetik mühendisliği yaparak, Hippo'nun engelleyici etkisine dayanıklı olan ve YAP5SA adı verilen bir YAP versiyonu taşımalarını sağladıklarında ise hücreler büyük ölçüde çoğaldı ve öncül hücre kimliği edindi. Üstelik, bu Müller glialardan türemiş öncül hücrelerin küçük bir altkümesi, yeni retinal nöronlara spontane farklılaşmanın işaretlerini sergiledi.

Şimdiye dek Müller hücrelerinin rejenertif bir duruma girmelerini önleyen mekanizmanın ne olduğu bilinmiyordu. Hippo yolağı, bu mekanizmaya moleküler bir giriş noktası oldu. Ekip bir sonraki aşamada, Müller glial hücrelerine rehberlik ederek, gerektiğinde retina hücrelerinin çoğalmasını sağlayabilecek bir strateji geliştirmek istiyor. Çalışma sayesinde ileride retinanın bu yenilenme becerisi etkinleştirilerek, görme kayıplarının bir kısmının onarılması mümkün olabilir.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir