Şimdi küçük, sıcak ve kayalık olan bazı gezegenler; gezegenlik serüvenlerine tıpkı Venüs gibi buz kaplı devler olarak başlamış olabilirler. Yıldızlarına çok yakın bir yörüngede dönerek gaz kabukları kaybolur ve geriye kayalık bir çekirdek kalır. Şimdi, ilk defa olarak bilimciler buharlaşma sürecinde gibi gözüken küçük bir dış gezegen saptadılar. Neptün büyüklüğündeki GJ 436b 'nin buharlaşan atmosferi yaklaşık 14.5 milyon km uzunluğunda ve yaklaşık 3.2 milyon km genişliğinde bir kuyruk oluşturuyor.

Bir kuyruğa sahip olan bilinen ilk gezegen astronomik standartlara göre aslında oldukça küçük --Dünya'dan "yalnızca" 23 kat daha kütleli-- kalıyor. Gezegen, yıldızına aşırı bir şekilde yakın yörüngede --Merkür'ün Güneş'e yakınlığından yaklaşık 13 kat daha yakın-- dönüyor. Bu iki faktör de GJ 436b atmosferi için kötü haberler anlamına geliyor. Yıldızdan gelen aşırı ısı ve X-Ray ışınları görece düşük kütle çekimine sahip olan yani atmosferinde hidrojeni tutamayan gezegeni adeta kızartıyor. Sonuç olarak, GJ 436b; saniyede 100 ila 1100 ton oranında atmosferini kaybediyor.


Bilim insanları Hubble Uzay Telekopunu kullanarak gezegenin kuyruğunu saptadılar. Dış gezegenin, kendi yıldızının önünden birkaç defa geçtiğini izlerken, astronomlar; yıldızdan gelen ultraviyole ışınların gezegenin geçişinden birkaç saat önce ve birkaç saat sonra kısıldığını farkettiler. Araştırmacılar; bu kısılmaya, gezegenle birlikte hareket eden hidrojen buharlaşmasının oluşturduğu bulutun sebep olduğu sonucuna vardılar.

Bulutun kendisi, buharlaşan bir gezegen için muhtemelen çok da alışılmadık bir durum değil. Bilakis, bilim insanları; ev sahibi yıldızın çok küçük olmasından kaynaklı onu belirleme noktasında çok fazla zaman harcamadılar.

Nature 'da yayımlanan makalenin yazarlarından Peter Wheatley şöyle diyor:

"Kırmızı cüce yıldız, materyali hızlıca dışarı atabilecek kadar ışık üretmez. Ve bununla birlikte onu görmemizi durduracak bir şey olan; materyal iyonlaşmasına sebep olacak kadar da X-Ray ışını üretmez. İşte bu yüzden, büyük bir kuyruklu yıldız benzeri bir şey görüyoruz."

Aşırı yüksek sıcaklığa sahip Kepler-78b 'nin de benzer bir şekilde atmosferini kaybettiği düşünülüyor. Ve bu şekilde, daha birçok gezegen var. GJ 436b'ye gelince; "gaz devinin" toplam kütlesine kıyasla neredeyse hiçbir şey ifade etmese de her saniyede kütlesinin tonlarcasını kaybediyor.

---

Orijinal Makale: A giant comet-like cloud of hydrogen escaping the warm Neptune mass exoplanet GJ 436b, Nature, DOI: 10.1038/nature14501
Kaynak: Phys.org, "Hubble sees a 'behemoth' bleeding atmosphere around a warm exoplanet", http://phys.org/news/2015-06-red-dwarf-planet-hydrogen-massive.html