Post Author Avatar
Umut Can Yıldız
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Viyana’da yapılan ve 8 Haziran 2017`de Current Biology’de yayınlanan karşılaştırmalı psikoloji çalışmasına  göre, sadece köpekler değil kurtlar da adaletsizliğe insanlar ve primatlara benzer biçimde tepki gösteriyor.  Kurtlar ve köpekler sadece partnerleri ödül aldıkları ya da kendilerine daha düşük kalitede ödül verildiği deneyde işbirliği yapmayı reddettiler. Bu davranışın iki soyda da eşit güçte gerçekleşmesi, uzun süredir varsayıldığının aksine, bu davranışın köpeklerin evcilleştirilmesinin yarattığı bir etki olmadığını, bunun yerine ortak bir atadan kalıtıldığını gösteriyor.

Adaletsizliği fark etmek insanda özellikle başkalarıyla işbirliği yaparken daha önemli hale gelen sosyal bir yetenektir. Primatların farklı türleri de adaletsizliği kavrar ve tepki gösterirler. Başka türlerde bu davranışın varlığı nadiren gözlenmektedir ancak köpeklerle yapılan birçok çalışma bu tür için adaletsiz farkındalığının bir biçiminin var olduğunu ortaya koydu.  Şimdiye kadar köpeklerin bu yeteneği insanlara adaptasyonlarıyla yani evcilleştirmeyle bağlantılandırılıyordu.

Hiç ya da düşük kalitede ödül:  Kurtlar ve köpekler adaletsizliği fark ediyor


Ancak en yakın akrabaları kurtlar da benzer bir adaletsizlik farkındalığı sergiliyorlar. Deney iki tür için de aynı şekilde gerçekleştirildi. Deney sırasında araştırmacının komutu ile hayvanların ödül almak üzere zile basması istendi. Yan yana duran kafeslerdeki hayvanlarda sırayla verilen komutlarda birisine tam ödül verilirken, diğerine daha düşük kalitede verildi(kalite testi) ya da hiç verilmedi (ödülsüz test). İki durumda da daha deneyin başında komşu kafestekinin tam ödül aldığını gören test hayvanları deneye katılmayı (zile basmayı) reddetmeyi başladılar.

Araştırmacılardan Jennifer Essler durumu “Deneye devam etmeyi reddetmeleri adaletsizliği fark etme yetenekleri olduğunu kanıtlıyor.” şeklinde açıklıyor. Önemli nokta hayvanlar partnerleri olmadığı zaman iki teste de zorluk çıkarmadan devam ediyorlar. Başka bir araştırmacı Friederike Range “Bu bize eğitmenle işbirliğini sadece ödül almadıkları için kesmediklerini gösteriyor. Reddediyorlar çünkü başka birisi bir şey alırken kendileri almıyor.” diyor.

Aynı zamanda kalite testinde de, kurtlar ve köpekler eğitmenle işbirliği yapmayı ve zile basmayı kesiyorlar. Essler’e göre, bu tepki şimdiye kadarki hiçbir deneyde gösterilmemişti ve bu adaletsizliği anladıklarını daha açık biçimde onaylıyor. Kurtlar köpeklere göre daha hassaslar ve eğitmenin çalışmaya devam etmesi için çok daha fazla komut vermesi gerekiyor.

Hiyerarşi de önemli ve görünen o ki evcilleştirme adalet hissini azaltmış


Köpeklerin ve kurtların sürü içerisindeki statüsü de hayvanların işbirliğini kesmelerinde önemli bir noktaydı. Range bu durumu “Yüksek statülü hayvanlar adaletsizlikten çok daha çabuk bıktılar çünkü böyle bir duruma alışkın değiller: Hiçbir şey almamak ya da yalnızca düşük kalite ödül almak. Dolayısıyla hiyerarşi adaletsizliğe verdikleri tepkiyle doğrudan ilgili.” diye açıklıyor.

Deneylerden sonra araştırmacılar hayvanların test partnerlerine ya da deneyi gerçekleştiren kişilere tarafsız bir yakınlaşmada nasıl tepki verdiklerini de değerlendirdiler. Adaletsizliğe uğrayan kurtlar insanlara soğuk davrandılar ama köpekler böyle bir tepki geliştirmedi. “Bu hayvanlar doğrudan insanlarla birlikte yaşamıyor olsalar bile, bize karşı daha yumuşak başlılar. Bu noktada evcilleştirme köpeğin bu davranışını etkilemiş gibi duruyor. İnsanlarla evcil hayvan olarak yakın ilişkileri böylesi durumlardaki bu davranışlarını geliştirmek yerine azaltmış olabilir.”
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir