Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Kargalar şehir hayatına uyum sağlamış, uzun yaşayan, efsanelerle, masallarla ve mitlerle zekâsını kanıtlamış, bir çok deneyde kullanılan tanıdık bir kuş ailesini oluşturuyor. Ancak ne ilginçliklerini ne de zekâsını anlamak için bu kadarı yeterli değil...
Çoğu bilimci için tuhaf, yaratıcı, zeki hatta ilginç atfedilen kargaların bilinen ve bilinmeyen yönlerine bir göz gezdirelim: Corvus cins ismiyle anılan karga cinsi içerisinde Dünya'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan, serçeden şahin büyüklüğüne kadar değişen büyüklüklerde 50'den fazla bilinen tür bulunmaktadır. Yine soyu tükenmiş ve bu cinse ait olduğu bilinen 20 civarı tür fosili örnekleri bulunmaktadır. Etiyopya'dan Kuzey Amerika'nın batısına kadar çok geniş bir çevrede yaşama adapte olabilmiş bu cinse ait türler bizleri yeterince şaşırtabilecek kadar yetenekliler.

Parfüm Sürüyorlar


Çok doğru bir metafor olmasa da, karıncaları yuvarlayarak eziyorlar ve vücutlarında gezdirerek adeta parfüm sürer gibi tüm vücutlarını karıncaya buluyorlar. Karıncaların salgı sıvısı olan formik asit ise parazitleri kargalardan uzak tutuyor ve bu şekilde korunuyorlar.

Sahiplerine isim takıyorlar


Kargalar 200 ile 10.000ler  arasında değişen kalabalık gruplar halinde (genellikle çiftleşme zamanları dışında) tüner ve yaşarlar. Bunun için ise bol yiyecek rezervi olan yerleri tercih ederler. Bu durum çok olağan gibi görünse de aslında çok ilginç bir özelliklerinin ortaya çıkmasını da sağlamış gibi görünüyor. Onlarca tür çoğu birbirinden farklı olan ses tonları ve seslenme biçimlerine sahiptir hatta bir çok tür yiyeceğin bol olduğu yerlere tünediğinde 'kendilerinin başka bir yerde olduğunu düşündürecek' farklı sesler çıkarabilmekte ve avcılarını yanıltabilmektedir. Sahipli kargaların ya da belli bölgelerde uzun süre yaşayan kargaların özel olarak bildikleri bazı insanların çevresindeyken başka hiç bir zaman çıkarmadıkları özel sesler çıkardıkları kaydedilmiş ve 1991'de yayımlanmıştı.

Çin Yemeği ve Patates Kızartması Yiyorlar


Çok zeki olmalarının sonucu mu yoksa çok zeki olmalarına mı sebep olduğu bilinmese de, bir çok karga türünün oyunlar ürettiği ve oynadığı bilinmektedir. Zekâlarının göstergesi olan örnekleri artırmak, ancak bir çok bilimci için zekâlarının önemli sebeplerinden birisi çok çeşitli (1000 çeşit olarak listelenmiştir) diyet listelerine sahip olmaları: çiftçileri rahatlatacak şekilde tarlalardaki böcekleri, örümcekleri, diğer kuşları, çekirdek ve diğer yemiş çeşitlerini, patates kızartması, hamburger, çin yemeği, insan kusmuğu, kızarmış tavuk, meyve çeşitleri, kurbağaları ,toprak solucanlarını, yumurtaları ve hatta fareleri yiyebilirler.

Sadık Dişiler, Çapkın Penissiz Erkekler


Erkek kargalar kloak (dışkılık - kuşlar tek açıklıktan çiftleşir , dışkılar ve yumurtlar) bölgelerinden spermi dişi kargaların kloaklarına bırakırlar ve 15 saniye içinde döllenme gerçekleşir. Durum böyleyken dişilerin de neden tek erkekten üredikleri bilinmemekte ve bugün davranış bilimcilerinin ve evrim psikologlarının ilgisini çekmektedir.

"Kuş beyinli" değiller!


Kuş dünyasının Einstein'ı olarak bilinen kargalar, çok bilinmeyenli denklemler çözebilir, birçok memeli hayvan için bile zor sayılabilecek testlerin üstesinden kolaylıkla gelebilir. Burada farklı parametreleri kullanarak ilişkisel eşleştirme yapan kargaları izleyebilirsiniz.
Ezop Masalları'nı doğru çıkartan ve hatta bunun üzerine çıkan çok yeni bir çalışma ise 2014'te Plos One'da yayımlandı. Burada henüz 8 aylık olan bir karga, bir tübe taş atarak başka bir tüpte su seviyesinin yükselmesini sağlamış ve suyun üzerinde duran eti yemeyi başarmıştı.

Çocuklardan daha zeki


Benzer bir deney 4-10 yaş arası çocuklara uygulandı ve yaşça büyük çocuklar başarılı olurken 4-6 yaş arası çocukların çoğu bir kaç denemeye rağmen başarılı olamadı ve hatta testi algılayamadı. Bilimciler adil olmak adına deneyin tam manasıyla aynı olmadığı savını ortaya attı fakat bir çok bilimci ise yaş oranına göre insanlardan çok daha küçük yaşta bunu başarmış olan karganın bilişsel yeteneğinin daha üstün olduğunu düşünüyor. 

Planlama Yapıyorlar


Kırmızı ışıklarda duran (yani kısa bir süre içerisinde hareket edecek) araçların tekerleklerinin önüne cevizleri ve diğer kabuklu yiyecekleri koyan kargalar, bunu çok doğru bir zamanlamayla yapıyor ve sürücülerin kendileri için yemişleri araçlarıyla ezerek çıkartmalarını sağlıyor.

Yüzleri ayırt edebilirler


kargalar-ilginç-hayvanlar2-bilimfilicomYüzlerine maskeler geçiren bilimciler yedi kargayı yakalayarak işaretlediler ve geri saldılar. Bunu yaparken bize korkunç gelecek olan (resimdeki) maskeleri giyen bilimciler yüzlerinde maske varken kargaların saldırısına uğradılar. Maskeleri çıkartarak kontrol deneyi yapan araştırmacılar, yüzlerinde maske yokken hiç bir karganın saldırısına uğramadılar. Yine ikinci bir kontrol için yüzlerine bu sırada maske geçiren Seattle'lı bilimciler karga saldırısına maruz kaldılar.

Haberleşiyorlar, Unutmuyorlar ve Yavrularına Anlatıyorlar


Araştırma'dan iki yıl sonra bile bilimciler maske taktıklarında aynı kargaların saldırısına uğradılar, hatta yavrularının da ve hatta deneye katılmamış diğer yüzlerce karganın da.. Aklınıza gelmiş olabilir, bu kargaların hiç biri maskesiz bilimcilere, veya aynı bilimcilere maskesizken saldırmadı.. Biraz ürkütücü değil mi?

Güneşlenirler ve yardımlaşırlar ama...


D vitamini üretmek için  bizlerle aynı mekanizmayı aktive eden kargalar bu vitamin ihtiyacını karşılamak için sere serpe güneşlenirler. Sakat ve yardıma muhtaç olduğunu bildikleri bireylere tür içinde yardımda bulunan kargalar yine bugün bilimcilerin bilmediği bir nedenden veya nedenlerden ötürü kimi zaman birbirlerini öldürmektedir.. Daha da ilginci bilimciler arasında da spekülasyonlara sebep olmuş bir kaç atmaca ve kartal ölümünün karga sürüleri tarafından gerçekleştirildiği tahmin edilmektedir. Öyle ki hali hazırda bir çok kuş türünü yemek için yüksek binalara doğru kovalayarak, çarpmalarına sebep olup öldürdükleri bilinmektedir.

Alet Yapabiliyorlar


kargalar-ilginç-hayvanlar3-bilimfilicom İçinde bulundukları durumu yönetmek, zorlu bir durumun üstesinden gelmek veya yalnızca yiyecek bulmak için alet yapabilen kargalar, bu aletleri kullanmayı da başarıyor. Daha önce ne kablo ne de sepet görmüş kargalar, bir deney sırasında tüpün içinde bulunan küçük bir sepetteki yiyecekleri almak için, ince bir kabloyu bükerek kanca haline getirdi. Bunun üzerine ince kancayı tübe daldırarak sepete takmayı ve sepeti tüpten çıkarmayı başaran kargalar, yemeklerine ulaşmış oldu.

Bazı Türleri Tükeniyor


kargalar-ilginç-hayvanlar-bilimfilicom Dişileri 3 , erkekleri 5 yaşında üreyebilen karga türlerinden bazıları 20 yaşına kadar yaşayabilmektedir. Bilinen, sahipli ve en yaşlı ölen karga 59 yaşındaydı. Bu durum da '80 yıl yaşadıkları'na dair şehir efsanelerini geçersiz kılıyor. Ne var ki, Batı Nil virüsüne son derece kolay yakalanabilen kargalardan Amerikan kargası türü popülasyonu 2000'lere gelindiğinde %45 oranında bir azalma göstermişti bile. Resimdeki Hawaii kargası ise kontrol altında tutulan bir kaç düzine hayvan dışında yok olmuş durumda. Çin, Kore, Japon mitolojisinden, Hinduizme kadar neredeyse tüm din ve mitolojilerde yeri olan, efsanelerle, masallarla hatta tiyatro oyunlarıyla anlatılagelmiş karga hikayeleri son derece ilgi çekici ve kargalarla ilgili bugün bilimsel olarak da bilinen bir çok doğruyla doludur. Ve hoş, bilimsel araştırmalar şimdilik bu mitlerle pek de çelişmemiştir.




Kaynaklar :
1)Bekoff, Mark & Byers, John (1998). Animal Play: Evolutionary, Comparative and Ecological Perspectives.
2)Heinrich, B.; Marzluff, J. M. (1991). "Do common ravens yell because they want to attract others?". Behavioral Ecology and Sociobiology
3)Westerfield, Michael (2011). The Language of Crows: The crows.net Book of the American Crow. Ashford Press.
4)Logan CJ, Jelbert SA, Breen AJ, Gray RD, Taylor AH (2014) Modifications to the Aesop's Fable Paradigm Change New Caledonian Crow Performances. PLoS ONE 9(7): e103049. doi:10.1371/journal.pone.0103049
5) University of California, “Crows as Clever as Great Apes, Study Says,  http://news.nationalgeographic.com/news/2004/12/1209_041209_crows_apes.html
6) Pacific Region Endangered Species, U.S. Fish and Wildlife Service. Fws.gov. 23 Haziran 2011. Güncellenme : 12 Kasım 2011.




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir