'Kambriyen Patlama' adını verdiğimiz, Dünya üzerindeki canlı yaşamı tarihi içindeki elmiş geçmiş en önemli evrimsel olay sayılan olayın temel itki kuvvetini oluşturan küresel olayların ne veya neler olabileceğini uzun zamandır araştırmaya devam ediyoruz.

Yeni bir araştırmada, 500 milyon yıl önce hayvanlar alemi içerisinde çok farklı formların ortaya çıkması ve akabinde yüksek popülasyona sahip çok sayıda türün gelişmesini sağlayan bu doğa olayını açıklamak için ortaya atılan mevcut teorilerin yanı sıra çok büyük oranda bu miktarda hayvanın ortaya çıkabilmesi için oksijen seviyesinde hatırı sayılır bir artışın gerçekleşmiş olduğu göz önüne alındı.

Mevcut teoriler içerisinde en dikkat çekici olan bu teori hayvan sayısındaki bu ani artışın temel gereksinimi olan oksijeni sağlaması açısından büyük önem arz ederken, bu araştırmada oksijen seviyesindeki bu denli artışın aslında küresel levha tektoniğinden etkilenerek ortaya çıkmış olabileceği değerlendirildi.

Kambriyen Patlama olayının ardında yatan nedenlerinin kökenine indiğimizde levha tektoniği ile karşı karşıya kalacağımız savı yeni bir yaklaşım sayılmaz ancak mevcut araştırmada bu konuya netlik kazandırmak için yeni analiz ve teknikler geliştirildi.

'Gondwana' süperkıtasının oluşumu sırasında, kıta yayları üzerindeki volkanizma aktivitesinde ciddi bir artış gerçekleşmişti. Kıta ve okyanus tektonik levhalarının çarpışmaları ile binlerce kilometre uzunluğunda volkan zincirleri oluşmuş ve akabinde çökelti kayalarının dibe doğru batmaları ile dışarı atılan karbondioksit seviyesinde artış gerçekleşmişti.

Araştırma ekibinin hesaplamalarına göre bu atmosferik karbondioksit oranlarında artışa ve dolayısıyla bugün de yüzleşmekte olduğumuza benzer biçimde bir sıcaklık artışına, bu da kıtasal kayaların hava etkisi ile aşınma ve ufalanmasına, okyanus ve kıta topraklarındaki fosfor açısından zenginleşmeyi takiben de fotosentez ve oksijen üretiminin artışına sebep olduğu görülüyor.

University of Exeter'den Josh Williams tarafından yürütülen araştırmada, yeni ve sofistike bir biyojeokimyasal model geliştirilerek atmosferik oksijen seviyesinde büyük bir miktar artışı gerçekleştiği tespiti ile ilerlendi.

Şu ana kadar gerçekleştirilmiş birçok araştırma bu oksijen artışının nedenleri ile bağıntılarını kurmaya çalışmış ancak herhangi birinde büyük oranda net bir neden ve net bir miktar hesabı yapılamamıştı.

Mevcut model ise, levha tektoniği aktivitesindeki değişimler dolayısı ile ortaya çıkan oksijen seviyesini iyi ölçüde tahmin edebilmesinin yanı sıra Kambriyen patlamasında gördüğümüz hayvanların ihtiyaç duyacağı oksijen seviyelerinin kritik eşiğini geçecek kadar (bugünkü seviyenin dörtte biri) artmış olduğunu da tespit etmesi bakımından oldukça başarılı görünüyor.

Model aynı zamanda bugüne kadar elde edilen, Kambriyen patlama ile ilişkilendirilmiş jeokimyasal veri ve delillerle büyük bir uyum içinde işliyor ve büyük boyutlu, karmaşık, hareketli ve avcı hayvanların ihtiyaç duyacağı çevresel ve atmosferik şartların sağlanabildiğini gözler önüne seriyor.