Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
BRITE (BRight Target Explorer) Takımyıldızı projesi ve Ritter Gözlemevi'nden gökbilimciler, aynı tip yıldızlar hakkındaki görüşlerimizi sarsacak ve bilişimizi değiştirecek olan bir dev kütleli yıldızın ışığında yüzde birlik spikelar keşfettiklerini duyurdu.

Iota Orionis, Orion takım yıldızının kılıcındaki (Orion's sword), çıplak gözle dahi görülebilen en parlak yıldızı barındıran bir ikili yıldız sistemidir. Bu sistemde gözlemlenen eşi görülmemiş değişkenliğin keşfi ve araştırmanın sonuçları Monthly Notices of the Royal Astronomical Society'de yayımlandı. Keşfi özel yapan etmenlerden birisi de, dünyanın en küçük astronomik uzay uyduları olarak bilinen 'nanosat'lar kullanılarak yapılmış olmasıydı.

İlk işlevsel nano-uydu görevi olarak düzenlenen BRITE-Takımyıldızı projesi,  Royal Military College'de görev yapmakta olan ve projeye liderlik eden Gregg Wade'e göre yaklaşmakta olan hatta içine doğru küçük adımlar atmış olduğumuz uzay devriminin öncü kolu olma niteliği taşıyor.

Iota Orionis'ten gelmekte olan ışık, süreç içerisinde yüzde 90 oranında stabil bir doğaya sahip ancak çok küçük bir yüzde ile de ani ve büyük artışları takiben ciddi düşüşler gösteriyor. Araştırmacılardan Herbert Pablo'ya göre, elektrokardiyogramlarda gözlemlenen kalbin sinüs ritmlerini andıran bu titreşimler (vuruşlar) hali hazırda kalp-atış sistemleri olarak da biliniyor. Keşfedilen bu alışılmadık varyasyonun, yapılan analizlere dayanarak ikili sistemdeki iki yıldızın yüksek derecede eliptik ve 30 günlük yörüngelerinden kaynaklanan etkileşimlerinden doğduğu duyuruldu.

Bu iki yıldız zamanlarının büyük çoğunluğunu birbirlerinden uzakta geçirseler de, bir yörünge turu sırasında sekiz kez birbirlerine yakın konuma gelirler. Bu sırada da iki yıldızın arasındaki kütleçekim kuvveti çok güçlenerek yıldızların şeklini, tıpkı ucundan çekiştirilen bir balon gibi değiştirir. Bu ani şekil değişiklikleri ise, yayılan ışıkta ciddi değişikliklerin ortaya çıkmasını sağlar. Iota Orionis, bu derecede büyük bir sistemde böyle bir olayın gözlemlenmesinin ilk örneği olma niteliği taşıyor. Güneş kütlesinin 35 katı kütleye sahip olan sistem, aynı zamanda daha önce bilinen sistemler arasında en yüksek büyüklük kertesine sahip olan sistemdir.

Araştırmacılara göre, bu tip sistemler, yıldızların bizzat kendilerinin araştırılmasını da daha kolay ve ulaşılabilir bir hale getiriyor. Yıldızların arasındaki çok yüksek düzeylere ulaşan kütleçekim kuvveti, yıldızların iç dinamiklerine bakmamızı daha olanaklı hale getiriyor. Büyük kütleli yıldızlarda titreşim veya bir anlamda deprem fenomeni son derece nadir rastlanır bir hadisedir ve dolayısıyla bu kütleye sahip bir sistemde kuvvet etkili titreşimlere de ilk kez rastlanıyor.

Gökbilimciler, bu keşfin benzer sistemlerin arayışı için de bir inisiyatif sağlayacağını ve yeni keşiflerin önünü açacağını düşünüyor. Tam olarak bu sistemlerde nelere bakılması gerektiği ve nasıl analiz edilmesi gerektiğine dair biliş ve bakış açılarımızı artıran bu keşif aynı zamanda dev kütleli yıldızların evrimine dair fikirlerimizde de bir kaymaya sebep oluyor. Özellikle, yaşamın doğuşu ve ortaya çıkışı için büyük önem arz eden büyük kütleli yıldızlar hakkında öğrendiğimiz herşey, evrende yaşam arayışımızı da yeni patikalara sürükleyecektir.




Makale Referans: Herbert Pablo, N. D. Richardson, J. Fuller, J. Rowe, A.F.J. Moffat, R. Kuschnig, A. Popowicz, G. Handler, C. Neiner, A. Pigulski, G. A. Wade, W. Weiss, B. Buysschaert, T. Ramiaramanantsoa, A. D. Bratcher, C. J. Gerhartz, J. J. Greco, K. Hardegree-Ullman, L. Lembryk, W. L. Oswald. The Most Massive Heartbeat: An In-depth Analysis of ι Orionis. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 2017; DOI: 10.1093/mnras/stx207




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir