En yakın ve eski dostumuzla bunda en az 15.000 yıl önce tanıştık, daha doğrusu onu ilk kez bu zamanlarda evcilleştirdik. Peki, bunu nerede yaptık? Kadim dostumuzun atası nereli?

Avrasya bozkurtlarından evcilleştirdiğimiz köpeğin (Canis lupus familiaris), günümüzde 400 kadar safkan ırk ve bunlardan türemiş çok daha kalabalık ve karmaşık olan sokak köpekleri grubu olarak sınıflandırabileceğimiz iki ana alt grubu vardır. Köpeklerin etnik kökeniyle ilgili olarak bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışmada, 161 farklı ırktan 4.676 safkan köpek, 38 ülkeden 549 sokak köpeği ile otozomal, mitokondriyal ve Y-kromozomu çeşitliliği açısından, 185.805 genetik belirteç kullanılarak karşılaştırıldı.



Sonuçlara geçmeden önce hatırlatalım ki, bu köpekleri seçici olarak yetiştirmemiz binlerce yıllık bir geçmişe tarihlenebilse de çoğu modern ırklar son 200 yıl içinde, Avrupa kökenli köpeklerden yapay olarak türetildi. İnsan yapımı ırklar Avrupalı bir ata açısından karşılaştırma noktası (referans) oluştururken, sokak köpekleri grubu da asıl inceleme grubunu oluşturması açısından önemlidir. Bugün için dünyadaki köpeklerin çoğunluğu safkan değil, hatta kırma bile değil; dünyadaki köpek soyunun çoğu, serbest üreme kuralsızlığıyla çoğalmış sokak köpeği grubuna ait. İlk köpek dostlarımızın nereden geldiğinin yanıtı, eski bir köpeğe ait DNA bulamadığımız sürece, sokakta gizli aslında.

Evcilleştirilen ilk köpeklerin 16.500 yıl önce Güney Çin’den dağıldıklarını gösteren mitokodriyal ve Y-kromozomal çalışmaların yanında, Avrupa kurtlarından evcilleştirdiklerini öne süren arkeolojik kalıntı çalışmaları sonuçlarının varlığı, bu konu üzerinde farklı görüşler olduğunu ortaya koymakta. Ancak, ilk modern insanın Doğu Afrika kökenli olduğunu ortaya koyan çalışmalara çok benzeyen genetik incelemelerle yapılan bu araştırma, köpek dostlarımızı Orta Asya’da, hatta günümüz Nepal ve Moğolistan toprakları içinde, bozkurttan evcilleştirip tüm dünyaya dağıttığımıza işaret etmekte. Bölgeye yakın yaşayan modern köpek nüfusundaki kısa menzilli bağlantı dengesizliği kalıbı, büyük oranda böyle bir sonuca işaret etse de, temkinli olmak adına, başka yerde evcilleştirilmiş ve hızla Orta Asya’ya getirilerek buradan dünyaya dağılmış bir evcil köpek ırkı olasılığını da atlamamak gerek.

---

Kaynak: 10.1073/pnas.1516215112

---