Post Author Avatar
Sevkan Uzel
Yıldız Teknik Üniversitesi - Çevirmen/Editör
Genom, bir organizmanın DNA molekülleri yani genetik yönergelerinin bütünüdür. Her genom, ait olduğu organizmayı yapılandırmak ve gelişmesini sağlamak için gereken bilgiye sahiptir. Bedenimiz, milyonlarca hücreden oluşur. Bu hücrelerin her birinde, bizi oluşturmak için gereken yönergeler bulunur; tıpkı bir reçete gibi. İşte bu yönergeler bizim genomumuzdur ve DNA'dan oluşur. Bedendeki her hücre, örneğin bir deri hücresi ya da bir karaciğer hücresi, aynı yönergeler bütününü taşır.

  • Genomdaki yönergeler DNA kodundan oluşur.
  • DNA'nın içinde, canlının büyümesine, gelişmesine ve sağlığına rehberlik eden benzersiz bir kimyasal kod bulunur.
  • Bu kod, DNA'yı oluşturan 4 nükleotit bazın sıralaması ile belirlenir. Bazlar şunlardır: Adenin, sitozin, guanin, timin.
  • DNA çift sarmal biçiminde kıvrık bir yapıdadır.
  • Her bir DNA sarmalı, kromozom adı verilen yapılar biçiminde paketlenir.
  • Kromozomlar, her hücrenin çekirdeğinde yer alır.
  • Kromozom paketleri şeklinde DNA'nın birlikte "okunarak" protein yapımını sağlayan bölümleri, genleri oluşturur.
  • Genler, göz rengi ya da boy gibi farklı karakteristikleri kontrol eder.
  • İnsan genomu 3,2 milyar DNA bazından yapılmıştır ve 23 çift kromozom biçiminde paketlenmiştir.

Eğer genomunuzdaki 3,2 milyar harfi yazdırmaya kalkışsaydınız: 

  • 61 m uzunluğunda bir kitap kulesini doldururunuz.
  • 500'er sayfalık telefon rehberlerinden 200 tane doldururdunuz.
  • Okumanız 100 yıl alırdı; eğer her günün 24 saati boyunca saniyede bir harf okursanız tabi.
  • Alacağınız çıktı 3.000 km uzunluğunda olurdu; yani Londra ile Kanarya Adaları, Washington ile Guatemala veya Yeni Delhi ile Hanoi arası uzaklık kadar.
Genomunuzdaki harfleri 1 mm aralıkla basacak olsanız,
3.000 km uzunluğunda bir kurdelanız olurdu.

 

İnsan Genomu Projesi bir yanılsama üzerine kuruldu. "İnsan genomu" diyebileceğimiz bir şey yoktur. Zaman ve uzamda tanımlanmış bu kesinlikte bir nesne yoktur. 23 kromozoma dağılmış yüzlerce lokus, insandan insana değişen genler barındırır. Kiç kimse A kan grubunun "normal", O, B ve AB'nin "normal dışı" olduğunu söyleyemez. Peki, İnsan Genomu Projesi tipik bir insan DNA dizisi yayımladığında, 9.kromozom üzerindeki ABO geni için ne diyecek?

(...)

Projenin açıklanan amacı, 200 farklı bireyden elde edilen ortalama veya "konsensüs" bir dizi yayımlamak. ABO geni söz konusu olduğunda bu çözüm anlamsızdır, çünkü genin işlevinin kilit noktasını oluşturan şey, herkeste aynı olmamasıdır. Varyasyon, insan genomunun ve aslında her genomun temel özelliği ve ayrılmaz bir parçasıdır.

(...)

1999 yılının içinde bulunduğumuz anını fotoğraflayıp, çektiğimiz resmin sabit ve kalıcı bir anlamı olduğuna inanmamızın da bir anlamı yok. Genom sürekli değişir. Genlerin popülaritesinin artması ve azalması, hastalıkların ne kadar yaygın olduğuna bağlıdır. İnsanların sabitliği abartma eğilimleri ve dengeye duydukları inanç acınancak boyutta. Aslında genom, dinamik, sürekli değişen bir sahnedir.

(...)

Fizik dünyasında yarım yüzyıl önce gerçekleşen olay, 1970'lerde biyolojide yaşanıyordu. Kesinliğin, sabitliğin, ve belirlenimciliğin köhne dünyası yıkılmaktaydı. Yerine dalgalanmalar, değişimler ve belirsizliklerle dolu bir dünya inşa etmek zorundayız. Neslimizin, şifresini çözmeyi başardığı genom, durmaksızın değişen bir belgenin vesikalık fotoğrafından fazlası değildir. Kalıcı bir nüshası ise hiç olmamıştır.

– Matt Ridley (Genom – ISBN: 9786054238811)

Tanımlar:
  1. Hücre: Tüm canlıların temel yapısal, işlevsel ve biyolojik birimi. Hücreler, beden için yapı sağlar, yiyeceklerden besinleri alır ve yaşam için önemli olan günlük işlevleri gerçekleştirir.
  2. DNA: Genetik kodu içeren uzun bir molekül. Canlı vücudundaki tüm proteinleri yapmak için gereken yönergeleri içerir. (Bkz. DNA Nedir?)
  3. Kromozom: Hücrede bulunan iplikçik benzeri bir yapı olup, proteinden bir iskelete sarılmış uzun bir DNA molekülünden oluşur. Bakteriyel kromozomlar genellikle ilmek ya da çember biçimli DNA'lardır. (Bkz. Kromozom Nedir?)
  4. Hücre çekirdeği: Tüm ökaryotik hücrelerin merkezindeki yapı. Genomu içerir ve hücrenin kontrol odası gibidir.
  5. Gen: Bir molekülü, genelde bir proteini yapmak için bilgi taşıyan DNA bölümü. Canlının bireysel karakteristik özellikleri için yönergeleri içerirler; göz ve saç rengi gibi. İnsanlarda ve diğer karmaşık organizmalarda, genler kodlayan (exon) ve kodlamayan (intron) diziler olarak ayrılır. Bu ayrık bölümler, bazı genlerin birden fazla türde protein yapabilmesini sağlar.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (1)
  • User Avatar
    Irmak Bengül neredeyse 3 yıl önce önce
    Çok faydalı oldu teşekkürler

Bunlar da İlginizi Çekebilir