Post Author Avatar
Umut Can Yıldız
Boğaziçi Üniversitesi - Çevirmen/Yazar
Fas sınırları içerisinde yer alan seyrek ağaçlı bir savanda, bir ateşin etrafına toplanmış bir gurup erken insanlara ait kalıntılar bulundu, kamp alanının etrafına dağılmış taş aletler de keşfedildi. Ateşte pişirilmiş aletlerin incelemesi eski insanların 300-350 bin yıl önce yaşamış olduğunu gösteriyor, bu önceden düşünülen tarihlerden 1,5-2 kat eski.

7 Kasım’da Nature’da yayınlanan bulgular insanın fosil kayıtlarında çok önemli bir eksiği tamamlıyor çünkü yaşı 195.000 yıl olarak hesaplanmış Etiyopya’daki bilinen en eski Homo sapiens fosillerinden daha eskiler ve buna karşın modern insanla çok güçlü benzerlikler barındırıyorlar.

Fas’taki yerleşimin sakinleri tam anlamıyla Homo sapiens değiller, kafatasları daha az yuvarlak hatlara ve bizimkilerden daha uzun, bu muhtemelen beyinlerimiz arasındaki farkları gösteriyor. Ancak dişleri modern insanınınkine çok benziyor ve yüzleri tıpkı bizim gibi.

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden ve araştırmanın başını çeken paleoantropolog Jean-Jacques Hublin’e göre bu insanların yüzünü metroda karşılaştığınız herhangi birinin yüzünden ayıramazsınız ve bu oldukça etkileyici.

Dahası kuzey batı Afrika’da yer alan Fas sahası, diğer hominin fosillerinin açığa çıkartıldığı doğu ve güney Afrika’dan oldukça uzak. Paleoantropologlara göre sahanın yaşını ve konumunu birlikte değerlendirdiğinizde, modern insanın evriminin daha eskiye dayandığının ve Afrika boyunca yayılmış olduklarının güçlü bir kanıtı. Önceki çalışmalar bunu öngörmüyorlardı.

Bunlar, Fas'tan elde edilen bilinen en eski Homo sapiens fosillerinin mikro hesaplamalı tomografik taramalarına dayanarak oluşturulmuş kompozitin iki görünümüdür. 300 bin yıl öncesine ait bu erken Homo sapiens, günümüzde yaşayan insanların varyasyonlarında yer alan modern görünümlü bir yüze sahip. Fakat arkaik-görünümün kafatasına ait sanal baskısı (mavi) şuna işaret ediyor; beyin şekli ve muhtemelen beyin fonksiyonları Homo sapiens soyunda evrimleşti. Görsel Telif: Philipp Gunz, MPI EVA Leipzig (License: CC-BY-SA 2.0) Bunlar, Fas'tan elde edilen bilinen en eski Homo sapiens fosillerinin mikro hesaplamalı tomografik taramalarına dayanarak oluşturulmuş kompozitin iki görünümüdür. 300 bin yıl öncesine ait bu erken Homo sapiens, günümüzde yaşayan insanların varyasyonlarında yer alan modern görünümlü bir yüze sahip. Fakat arkaik-görünümün kafatasına ait sanal baskısı (mavi) şuna işaret ediyor; beyin şekli ve muhtemelen beyin fonksiyonları Homo sapiens soyunda evrimleşti. Görsel Telif: Philipp Gunz, MPI EVA Leipzig (License: CC-BY-SA 2.0)

Onlarca Yıl Önce Kapanan Kazı Alanı Yeniden Açılıyor


Fas’taki Jebel Irhoud olarak bilinen saha geçmişte aktif bir barit madeniydi ve bilimsel önemini ilk olarak 1960’larda kazandı. Bilim insanları kazılan taş aletlerin ve gizemli kafatası parçalarının erken insanlara ait olduğunu inceler incelemez tayin ettiler.

Ancak fosillerin insan tarihindeki gerçek yerini anlamak için sahanın yaşını belirlemek gerekiyordu ve bu zorlu bir işti, bir fosilin hangi kaya tabakasında yer aldığını kesin biçimde belirlemek gerekiyordu. Jebel Irhoud’da 1960’larda yapılan kazılarda bu kayıtlar oldukça başarısız oldu.

Hublin, paleoantropolog olduğundan ve Jebel Irhoud’u öğrendiğinden beri sahayı kazı içn yeniden açmak üzere girişimlerde bulunuyordu. Nihayet 2004’te Fas’ın yerel yetkililerini bunu yapmaya ikna etti, alana giden yol yeniden inşaa edildi ve 200.000 litre kaya molozu dikkatlice kaldırıldı.

Jebel Irhoud kazı alanı. Görsel telif: Shannon McPherron, MPI EVA Leipzig Jebel Irhoud kazı alanı. Görsel telif: Shannon McPherron, MPI EVA Leipzig


Araştırmacıların şansına madenin altında bir parça arkeolojik bir alan varlığını korumuştu. Alan taş aletler, ateş kullanımına dair bolca kanıt, alt çene ve kafatası parçalarını da içeren biraz iskelet kalıntısı barındırıyordu.

Önemli nokta, taş alet ve iskelet kalıntılarının aynı kaya tabakasında bulunması Hublin’in ekibine taş aletlerin Jebel Irhoud fosillerinin daha isabetli tarihlenmesinde kullanılabileceği fikrini verdi.

Ekip çevreye yayılmış taş aletlerin Jebel Irhoud’taki insanlar tarafından farkında olmaksızın kamp ateşinde ısıtılmış olmasının avantajını kullanıdılar. Isıtılan taş aletlerin taşıdıkları elektrik yükleri sıfırlanır. Bu aletlerdeki her hangi bir yükün toprağa gömüldükten sonra çökeltilerin etrafını sardıkları kayayı doğal radyoaktivite ile bombardımana tutmasıyla oluştuğunu gösterir.

Hublin ve ekibi bir yıllarını taş aletlerin radyoaktivitesini ölçmeye harcadılar. Yıllık radyasyon miktarı ile aletlerin mevcut elektrik yükünü karşılaştıran ekip Jebel Irhoud’daki kamp ateşlerinin taş aletlerinin yaklaşık 315,000 yıl önce (34,000 yıl hata payıyla) pişirildiğini belirledirler.

Bu aynı alanda 2007’de gerçekleşen ve Hublin’in de ortak yazar olduğu çalışmaya göre iki kat daha eski bir tarih, bu uyumsuzluk daha önceki çalışmanın görece daha kaba bir radyoaktif model kullanmasından kaynaklanıyor. Ne var ki yeni çalışmaya göre geçmişteki veriler yeni model kullanılarak değerlendirildiğinde kabaca 286.000 yıllık bir tarih veriyor. Bulgular bu sahayı Afrika fosil sahalarının içerisinde iyi tarihlenmiş olan kısa bir listenin içine sokuyor.

Ek olarak, Jebel Irhoud’daki tarihler yakın zaman önce Güney Afrika’da keşfedilen soyu tükenmiş hominin türü Homo naledi ile örtüşüyor. Bulgular birbirinden belirgin biçimde farklı iki hominin türünün aynı zaman dilimi içinde Afrika’da yer aldığını göstermesi açısından dikkat çekici.




Kısaltılarak ve yeniden düzenlenerek çeviri yapılan kaynak: National Geographic - These Early Humans Lived 300,000 Years Ago—But Had Modern Faces




Notlar:

Richter, D., Grün, R., Joannes-Boyau, R., Steele, T. E., Amani, F., Rué, M., . . . Mcpherron, S. P. (2017). The age of the hominin fossils from Jebel Irhoud, Morocco, and the origins of the Middle Stone Age. Nature, 546(7657), 293-296. doi:10.1038/nature22335

Smith, T. M., P. Tafforeau, D. J. Reid, R. Grun, S. Eggins, M. Boutakiout, and J.-J. Hublin. "Earliest evidence of modern human life history in North African early Homo sapiens." Proceedings of the National Academy of Sciences 104.15 (2007): 6128-133. Web.

Homo naledi ile ilgili diğer haberlerimizi/yazılarımızı okuyabilirsiniz:

Soyu Tükenmiş Yeni Bir İnsan Türü Keşfedildi - Ağustos 2015

Yeni İnsan Türü Homo naledi ‘nin El ve Ayak Yapısı Eylül 2015

Homo naledi 250.000 Yıl Önce Yaşamış Olabilir ve Peki Bu Ne Anlama Gelir? - Mayıs 2017




Bu içerik BilimFili.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. BilimFili.com`un belirtmiş olduğu “Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir