Bugün Dünya üzerinde yaklaşık 10.000 kuş türü yaşamaktadır. Bugün yaşayan kuşların dinozor soylarının devamı olduğu düşünülecek olursa, bugün yaşayan yaklaşık 5.000 adet memeli türüne karşılık, dinozorların yaşadıkları dönemde çok çeşitli özelliklere sahip çok sayıda türü olduğu kestirilebilir. Ancak bugünkü kuşların çoğunluğunun Mezozoik periyodun neredeyse tamamına hükmeden atalarından daha küçük boyutlarda olduğunu da unutmamak gerekir.

Swarthmore College'dan Steve Wang ve University of Pennsylvania’dan Peter Dodson 2006 yılında yayımladıkları makalelerinde o gün itibari ile bilinen 800 dinozor türüne karşılık 1000'in biraz üzerinde keşfedilmeyi bekleyen dinozor türü olduğunu öne sürmüştü. Yaklaşık 2000 tane olduğu düşünülen dinozor türlerine karşılık, bugün yaşamakta olan sekiz ila on bin kuş türünün olması ise, hem paleontologlar hem de neontologlar için yürürlükte olan bir merak konusudur. Araştırmalar sürerken, bazı türlerin geçerliliğini yitirmesi ve yeni türler bulunması rakamları sürekli değiştiriyor ancak yaklaşık 170 milyon yıl boyunca dünya yüzeyinde hakimiyetlerini sürdürmüş olan dinozorlar sınıfına mensup olan tür sayısının azlığı University of Oslo'dan Jostein Starrfelt'i (2016, Starrfelt et. al)harekete geçirdi.

Fosil Kaydı Nasıl Okunur?

Canlı çeşitliliğini araştırmadaki en büyük zorluklardan birisi, fosil kayıtlarının ekolojinin biyolojik kısmına dair yetersiz ipuçları barındırmasıdır. Değişen anatomilerine ve bulundukları ortama göre farklı biçim ve kalitelerde korunan hayvanların ise tamamı fosilleşme şansı bulamıyor.

Bununla beraber jeolojik kayıtlar da mekan ve zamanla değişen şekilde korunur veya korunmazlar. Eğer bu iki sorun da bir biçimde aşılırsa incelenebilir yeni fosillerin keşfedilme olasılığı artar ve bu noktada hummalı bir interdisipliner araştırma süreci başlar.



Starrfelt ve diğer araştırmacılar TRiPS adını verdikleri yeni matematiksel örnekleme modeli ile her bir dinozor türünün farklı yerlerde ortaya çıktığı zamanları da hesaba katarak daha gerçekçi bir tahminde bulunmayı başardı. Yeni modelin çalışma prensibini şu şekilde özetlemek mümkün: Örneğin bir dinozor türüne elimizde ait birçok kalıntı olduğunu varsayalım. Bu koşullarda o türün daha yüksek bir korunma potansiyeli ve koleksiyon ihtimali olduğu çıkarımını yapabiliriz. Bu bağlamda, bilinen dinozor çeşitliliğinin zamanla değişmesine neden olan dinamikleri ve tarihleri boyunca olan yok oluş olaylarını inceleyen araştırmacılar, tüm Mezozoik boyunca (Triyasik'ten Kretase'nin sonuna kadar) toplamda Dünya'nın her yerinde 1543 ila 2468 dinozor türünün yaşamış olduğunu tespit etti. Dahası bu sayı bilinen türlerin sayısından çok daha fazla ve üç ana dinozor grubuna dağıtıldığında bugünkü kuşların çoğu etçil olan ataları teropodların 1115, kuş-kalçalı dinozorların (ornithischians) 508 ve uzun boyunlu sauropodların 513 adet türü olduğu düşünülüyor.



 

Dinozor Avının Geleceği

Peki, tüm bu araştırmalar ve sonuçları dinozor avcıları için ne anlama geliyor? En önemlisi henüz keşfedilmeyi bekleyen yüzlerce tür ve bu türlere ait fosiller olmakla birlikte, bugünkü dinozorların evrim ve soy ağaçlarının da büyük ölçüde tamamlanmamış olduğunu göstermesidir.

Araştırmacılar özellikle Orta Kretase ve Orta Jura Çağları'nın henüz çok düşük oranlarda örneklendiğini ve incelendiğini belirtiyor. Afrika, Avustralya ve Antarktika için geçerli olan bu durum, bugünkü Çin topraklarını da içine alan Güneydoğu Asya'da son birkaç on yıl içinde gerçekleştirilen keşiflerle değişim gösterdi. Starrfelt ve ekibinin metodu ise kıtalar ve barındırdıkları kalıntılar ile ilgili büyük resmi görmekte önemli bir rol oynayacak gibi görünüyor.

Metod aynı zamanda, bugünkü kuşlara ulaşan dinozor soylarının evrimsel biyolojisi ve kökeni için de işe yarar ipuçları ortaya koyuyor. Ne var ki, bu bilgilerin ortaya çıkarılması ve kullanılabilmesi için geçmişteki dinozor çeşitliliğin daha iyi biçimde ve net verilerle anlaşılması gerekiyor.

 

---

Kaynak : Starrfelt, J., Liow, L. H. (2016) How many dinosaur species were there? Fossil bias and true richness estimated using a Poisson sampling model. Philosophical Transactions of the Royal Society Series B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rstb.2015.0219. The data and code are all available via Dryad.

---