Her ebeveyn için “senden nefret ediyorum” cümlesini duymak zor bir durumdur.

Dokuz yaşındaki çocuğunun  “Senden nefret ediyorum.” diye bağırmasını işitmek her ebeveyn için zor bir durumdur. Bu cümleyi işiten ebeveynler genellikle kalbi kırılmış, reddedilmiş ve kızgın hisseder. Fakat ebeveynlerin çocuklarının davranışlarına verdikleri tepkiyi karmaşık hale getiren başka bir unsur daha vardır. Her bir ebeveyn, çocukluğunda yaşadığı kendi bireysel deneyimlerini çocuğuyla sahip olduğu ilişkiye yansıtır. Yani, eğer ebeveyn kendi çocukluk yıllarında sevildiğini hissetmek yerine reddedildiğini deneyimlediyse çok incinmiş hissetmiş olabilir ve kendi çocuğuna da kolay bir şekilde aşırı tepki verebilir. Çocukluk yıllarında istenmeyen çocuk veya kardeş gibi davranılan ebeveynler, bilinçsiz bir şekilde, çocuklarına öfkeyle davranabilir ve çocuklarının sevilmediklerini düşünmelerine neden olabilir. Aynı şekilde, evde hiçbir zaman dinlenmemiş olan ebeveyn, kendi çocuğu onu önemsemediğinde büyük bir hüsran ve kızgınlık duygusunu yeniden yaşayabilir. Ebeveyn kendi çocuğunu, çocukluğunda ona karşı sert ve kızgın olan kendi ebeveynleri olarak görebilir. Ebeveynler bu tepkilerinin farkına daha fazla vardıkça, kendi çocuklarına olan tepkileri ve geri dönütleri daha olumlu olacaktır.

Ebeveynler genellikle kendi ailelerinden farklı şekilde davranarak, kendi çocukluklarında yaşadıkları hasar ve kırgınlıkları telafi etmeye çalışır. Kendilerini kendi ebeveynleri gibi davranırken bulduklarında çok üzülürler. Bu ebeveynlerin stresli olduklarında yetiştirildikleri şekilde davranmaya meyilli olduklarının farkında olmak çok önemlidir. Örneğin, ebeveynleriniz herhangi bir kuralı çiğnediğinizde size vurduysa, her ne kadar sert disipline karşı olsanız da kendi çocuğunuzla olan problem durumlarını çözmede bu metodu kullanabilirsiniz. Bir ebeveyn için bu süreci su yüzüne çıkarmak çok yardımcı olacaktır. Böylece ebeveyn kendi tepkilerinin daha fazla kendi kontrolü altında olduğunu hissedecektir.

Ebeveynlik deneyimi üzerinde güçlü bir etkiye sahip olan diğer bir geçmişten gelen faktör ise çiftlerden her birinin kendi bireysel çocukluk deneyimlerine sahip olmasıdır. Ebeveynler arasındaki bu farklar aile içinde süregiden bir çok çatışmaya sebep olmaktadır. Örneğin, ebeveynlerden biri sıkı otoriteye sahip bir evde yetiştirildiyse ve diğer ebeveyn de çocukluğunda hiç kısıtlanmadıysa, bu ebeveynler sürekli olarak çocuğa bir oyunca alıp almama konusu üzerinde bile anlaşmazlık yaşayabilirler ve tartışabilirler.  Her bir ebeveynin kendi reaksiyonlarını analiz etmesi ve geçmişten gelen davranışlarını belirlemesi çok önemlidir. Ebeveynler bu konular hakkında daha bilinçli oldukça, daha uyumlu bir çift olabilirler ve uyumlu davranışlar sergileyebilirler. Kendi özfarkındalığınızı geliştirebileceğiniz bazı adımlar aşağıdadır:

• Duygunuzu tanıyın. Çocuğunuz kendi odasını temizlemediği zaman çocuğunuzla bir tartışmaya girdiğinizde, hissettiğiniz duyguyu belirlemeye çalışın. Kızgın, üzgün veya hüsrana uğramış mı hissediyorsunuz?
• Çocukluk yıllarınızda aynı şekilde hissettiğiniz benzer durumları hatırlayın. Odanızı temizleme konusunda size asla yardımcı olmak istemediği için size kızan küçük kardeşinizle aynı odayı mı paylaşıyorsunuz? Büyük kardeş olarak sizden küçük olan kardeşlerinizin sorumluluğu sizde miydi? Örneğin; uyumaları için onlarla mücadele etmek zorunda olmanız gibi.
• Kendi çocuğunuzun size geçmişinizden neleri hatırlattığını belirlemeye çalışın. Çocuğunuz sizi hiçbir zaman dinlemeyen babanıza mı benziyor? Çocuğunuzu, anne-babası tarafında sürekli dağınık olduğu için eleştirilen kendi çocuk haliniz olarak mı görüyorsunuz? Her iki olasılık da kendi çözülmemiz duygu ve problemlerinizi onun üzerinde çözmeye çalıştığınız çocuğunuza karşı kızgın hissetmenize sebep olabilir.
• Kızgınlığınızla mücadele edin. Yetişkinlerin kendi zihinlerinde, kızgınlıklarını geçmişte kızdıkları bireye yönlendirmeleri genelde işe yarar. Örneğin; zihninizde kızgınlığınızı siz asla kişisel özel alan bırakmayan küçük kız kardeşinize yönlendirebilirsiniz. Bu durum içinde bulunduğunuz an içinde çocuğunuzla baş ederken daha objektif hareket etmenize yardımcı olacaktır.
• Eşinizle/partnerinizle işbirliği yapın. Kimin yanlış ya da doğru olduğunu tartışmak yerine erken çocukluk yıllarınızdaki deneyimlerinizi birlikte gözden geçirin. Disiplin gibi önemli konulardaki deneyimlerinizi ve hislerinizi paylaşın ve durumların üstesinden gelebilmek için ortak hedefler belirleyin.
• Bir danışmana başvurun. Ebeveyn olduğunuzda çocukluğunuzda yaşadığınız çoğu sorun su yüzüne çıkar ve detaylı bir şekilde düşünmeniz için ulaşılabilir olur. Ebeveynlik, birçok birey için terapiye başlama veya daha fazla çabalamanın zamanıdır. Bu geçmişte kendi ebeveynlerinize karşı hissettiğiniz herhangi bir kızgınlığı çözmek için çok iyi bir fırsattır. Bir danışana başvurmak da çiftler için aile içi iletişimi geliştirmeleri açısından çok yararlıdır. Ayrıca, ebeveynlerin birbirlerini daha iyi anlaması ve daha huzurlu bir aile kurabilmesi için de büyük bir fırsattır.
• Çocuğunuza karşı mümkün olduğunca objektif tepkiler vermeye çalışın. Geçmişinizdeki deneyimlerinizden hangisinin çocuğunuzla olan ilişkinizi etkilediğini belirleyebilirseniz, bir adım geri çekilin ve bu durumu objektif bir şekilde çözmeye çalışın. Bu her zaman durumun daha iyi olmasına yardımcı olur. Örneğin; çocuğunuz oyuncaklarını toplamayı reddettiğinde kendinizi ona bağırırken buluyorsanız, kendinizi geçmişte kardeşinize vermek istediğiniz bastırılmış tepkiyi verirken buluyorsanız ve bunun da farkındaysanız, derin bir nefes alın ve çocuğunuzu motive etmek için yaratıcı yolları düşünün. Mesela çocuğunuza; “Hadi kim daha fazla oyuncak toplayabilecek?” veya “Sen mavi renkli oyuncakları topla, ben de kırmızı olanları toplayayım.” diyebilirsiniz.

Geçmiş ve şimdiki zaman arasında bağ kurma süreci aile içi ilişkiler açısından çok önemlidir. Aile içi ilişkilerinizin iyi olması, dürtülerinizi kontrol etmede kendinizi özgür hissetmenizi ve daha sevecen, daha sakin tepkiler vermenizi sağlar.