En önde gelen teorilere gore uyku, önemli ve yeni anıların hafızada yer etmesi, sabitlenmesi için gerekli vakti tanıyor. Uzun zamandır da uyku sırasında hangi beyin dalgalarının üretildiği bilinmekteydi. Ancak yeni bir araştırmada hafızanın depolanmasından sorumlu ve bunun güven içinde gerçekleşmesini sağlayan beyin mekanizmalarının daha iyi anlaşılması için çalışma dizayn edildi.

Northwestern ve Princeton üniversiteleri araştırmacılarından oluşan çalışma ekibi, belirli bir uyku dalgasının ortaya çıktığı zamanı ve zaman aralığını net olarak belirlemek ve bunun nasıl gerçekleştiğini daha kesin olarak ortaya çıkarmak için bir çalışma yürüttü.

Araştırmada, 'uyku aksı' (sleep spindle) olarak bilinen ve yaklaşık bir saniye süre ile gerçekleşen beyin aktivitesi patlamaları şeklinde tanımlanan fenomenin hafıza etkinleşmesi veya yeniden aktivasyonu ile ilişkili olduğu tespit edildi. Çalışma 24 Mayıs'ta Current Biology'de yayımlandı.

Araştırmanın başyazarı James W. Anthony, araştırmanın en özgün bulgusunun bu uyku akslarının ritmik olarak ortaya çıktığını ve bunun da yaklaşık her 3 ila 6 saniyede bir gerçekleşmekte olduğunu tespit etmeleri olduğunu belirtiyor. Görünen o ki bu ritim de hafıza ile ilişkili.

Uyku sırasında son anıların etkinleşmesinin hangi yolla gerçekleştiğini tespit edebilmek için üç ayrı deney dizayn edildi. Öğle uykusuna yatan gönüllülere, ses ipuçları gizlice dinletildi. Her bir ses farklı bir anı ile bağıntılıydı. Yapılan son deneye göre, eğer sesler, uyku akslarının takip ettiği zamanlarda verilirse, ilintili olan anı daha yüksek oranda hatırlanıyordu. Eğer bunu tam tersi durum oluşursa da anılar daha kolay unutuluyordu.

Çalışmanın en güçlü yanı, uyku akslarının tam da gerçekleştiği anların net olarak bilinebilmesiydi. Böylelikle araştırmacılar hafıza etkinleştirmeyi tam olarak ne zaman gerçekleştirebileceklerini bilebiliyorlardı.

Eğer araştırmacılar gönüllülere son zamanda öğrenilmiş bir bilgiyi hatırlatırlarsa beyindeki bahsi geçen aktivite patlaması kortekste ortaya çıkıyor ve bilgi ile ilintili hafıza gelişiyordu.

Anthony'ye göre, hafıza çalışmalarında uyanık iken verilen hafızaların birbirinden ayrılması büyük önem taşıyor. Bu da hafızanın yerleştirilmesi sırasında birbirlerine karışmasının inane geçilmesini sağlıyor. Bu ayrım ve deneyler sayesinde mevcut çalışmada aktivite patlamaları, bunların ritmi ile başarılı olarak hafızanın kurulmasının ve etkinleştirilmesinin ilişkili olduğu tespit edildi.

Ne var ki, uyku sırasındaki aktivasyon patlamalarının hafızadaki diğer fizyolojik etkenler ile ne anlamda ilişkili olduğunun anlaşılması için başka araştırmalara ve ileri teknikle incelemelere ihtiyaç duyulduğu belirtildi.