Kız çocuklarına oyuncak bebek hediye edilirken, erkek çocuklarına genellikle oyuncak kamyon, araba ve top hediye edilir. Çünkü kızlar oyuncak bebeklerle oynamayı "tercih" ederken, erkekler kamyonlarla ve topla oynamayı "tercih" ederler. Peki bu durum; çocukların daha ilk yaşlarından itibaren bu şekilde oynamaları için yönlendirilmelerinden mi kaynaklanıyor? Yoksa çocukların oyun oynama tutumları cinsiyetler arasındaki farklı ilgilerin doğuştan bir yansıması mı? Bilimde, sporda, politikada ve diğer birçok alanda baskın cinsiyetin hakim olduğu dünyada, bu soru oldukça tartışmalı bir konu. Oyuncak ilgisiyle ilgili çok erken yaşlardaki cinsiyet farklılıklarına dair deliller; yalnızca kültürel beklentiler ya da fırsatlardaki farklılıklardan kaynaklı değil aynı zamanda cinsiyetin farklı kariyer yönelimleri tarafından şekillendirildiği düşüncesine de tartışmaya açık bir biçimde destek sunuyor. Fakat bu tercihe dair kısmen de olsa doğuştan gelen eğilimler de söz konusu.

Infant ve Child Development ‘daki bir çalışma; bir yuvadaki 9 ila 32 aylık çocukların serbest oyun zamanlarındaki oyuncak tercihlerini test ederek bu alana katkılar sağlıyor. Ve sonuçlar; -bazı uyarılarla birlikte- erkek ve kız çocuklarının henüz daha cinsiyetin ne olduğunu bilecek yaşta olmamalarına ve onları cinsiyet etiketli oyuncakla oynama noktasında etkileyecek bir ebevenylerinin dahi ortada olmamasına rağmen cinsiyete “uygun” seçimler yaptıklarını ortaya koyuyor.

Ve araştırmacıların çalışmalarını cinsiyet politikaları açısından açıkça sınırlamadıklarını belirtmekte fayda var. Bunun yerine ekip; oyuncak seçimindeki cinsiyet farklılıklarının çocuk bakımı, eğitim uygulaması ve gelişimsel teoriye göre şekillenmesini gözlemlediler.

Londra’daki çok kültürlü dört bakımevindeki 47 kız çocuğu ve 54 erkek çocuğu üzerinde gözlemler yürüten ekip; her çocuğu diğer çocuktan bağımsız olarak test etti. Çocuk, etrafına yarım daire şeklinde dizilmiş, erkekle --stereotipik olarak-- özdeşleştirilmiş (araba, mavi oyuncak ayı, oyuncak kepçe, ve bir top) ve kızlarla özdeşleştirilmiş (oyuncak bebek, pembe oyuncak ayı ve tencere) 7 oyuncakla çevrili bir şekilde oturtuldu. Çocuğun erişimine aynı oranda uygun olan oyuncaklar rastgele şekilde dizildi ve çocuk araştırmacının “İstediğin herhangi birisiyle oynayabilirsin” cesaretlendirmesiyle bir oyuncak seçmeye yönlendirildi. 3 dakika boyunca araştırmacı her 5 saniyelik aralıklarla çocuğun dokunduğu ya da yöneldiği oyuncağı not etti.

Araştırmacılar, çocukları; 9-17 aylıklar, 18-23 aylıklar ve 24-32 aylıklar olarak 3 gruba ayırdı. Her yaşta da oldukça açık bir örgü söz konusuydu: Erkekler, erkek-etiketli oyuncaklarla daha uzun süre oynadılar ve bu oyuncaklara daha fazla ilgi gösterdiler, benzer şekilde kızlar da kız-etiketli oyuncaklarla daha uzun süre oynadılar ve bu oyuncaklara daha fazla ilgi gösterdiler. İstatistiksel açıdan, bu farklılıkların etki büyüklüğü oldukça fazlaydı. Bir başka bulgu ise; cinsiyete dayalı tercihler iki cinsiyet için farklı gelişimsel yörünge gösterdi. Yani erkek çocuklarının büyüdükçe erkek-etiketli oyuncakları tercih etme durumları giderek daha güçlü bir ihtimal olurken, kızlarda kız-etiketli oyuncakla oynamayı tercih etme durumları başlangıçta çok güçlü iken yaş ilerledikçe bu güçlülük azalıyordu.

Ancak araştırmanın göz önünde bulundurulması gereken açıklıklarını da belirtmekte fayda var. Örneğin; çocuklar akranlarının odada bulunmaması durumundan etkilenmiş olabilirler. Çünkü geçmiş çalışmalar; çocukların, akranlarıyla birlikteyken cinsiyet etiketli stereotipik oyuncaklarla oynamaya daha yatkın olduklarını ortaya koymuştu. Öte yandan, elbette ki çocukların belli bir oyuncakla oynaması bakıcıları ya da ebevenylerinin yönlendirmelerinden etkilenebilir. Ancak araştırmacılar “oyuncak seçiminde, cinsiyet kimliğini kavrayacak yaştan önce cinsiyet farklılarına göre seçim yapmanın oyuncak tercihinin biyolojik açıklamalarıyla tutarlı olduğunu ileri sürüyorlar. Ve ekip, bulgularının, farklı yöntemler kullanan geçmiş çalışmalar tarafından (örneğin;3 aylık çocukların kendi cinsiyetlerine “uygun” oyuncakları tercih ettiklerini ortaya koyan) desteklendiğini söylüyorlar.

---

Araştırma Referansı ve İleri Okuma: Todd, B., Barry, J., & Thommessen, S. (2016). Preferences for ‘Gender-typed’ Toys in Boys and Girls Aged 9 to 32 Months Infant and Child Development DOI: 10.1002/icd.1986