Temmuz 69'da Ay'a ayak basan ilk insan olan Neil Armstrong'un Ay yüzeyine o ilk adımı atmak üzere olduğu anlarda söylediği sözler hepimizin kulağındadır: “İnsan için küçük bir adım, insanlık için dev bir sıçrayış bu.” Aralık 72'de Ay'a ayak basan -şimdilik- son insan olan Eugene Cernan'ın Ay yüzeyinden o son adımı atmak üzereyken söyledikleri ise daha az bilinir: “Geldiğimiz gibi gidiyoruz ve kısmetse öyle de geri döneceğiz; tüm insanlık için iyi niyetle ve umutla.” İşte bu geri dönüşü gerçekleştirmek için şimdilerde hummalı bir çalışmanın sürdürüldüğü bir program hayata geçiriliyor: Artemis projesi.

1966 ilâ 1972 seneleri arasında yürütülen Apollo programından bu yana Ay'a hiç insanlı iniş gerçekleştirilmedi. Apollo'nun ikiz kardeşi Artemis'ten adını alan yeni proje, beklenmedik bir terslik çıkmazsa 52 yıl aradan sonra, yani 2024 yılında Ay'a yeniden insanların inmesini ve bu kez uydumuzda kalıcı bir üs kurulmasını amaçlıyor. İniş yapan insanların yüzeyde birkaç saat dolaşıp geri dönmek zorunda kalmadan, Ay'da yatıya kalabilecekleri sürdürülebilir mimariyle tasarlanan tesislerin 2028 yılına kadarki süreçte yapılandırılmasıyla, 2030 yılı için öngörülen Mars yolculuğunun da ilk adımı atılmış olacak.

Temel Bileşenler

Keşif İçin Yer Sistemleri: Fırlatma için yeryüzünde olması gereken yapıların ağı

Uzay keşifleri yerde başlar. NASA, Artemis uçuşları ve ayrıca çeşitli ticari ve kamusal fırlatma hizmetlerinin müşterileri için Florida'daki Kennedy Uzay Üssü'nün fırlatma rampalarını, Araç Kurma Binası'nı ve ateşleme odasını daha iyi hâle getiriyor.

Uzaya Fırlatma Sistemi: Dünyadaki en güçlü roket

NASA'nın güçlü yeni roketi SLS (İng. Space Launch System), insanları ve eşyaları Ay'a ve ötesine gönderecek. Uzaya Fırlatma Sistemi SLS, esnek ve evrilebilir olacak biçimde tasarlandı ve Saturn-V'den bu yana ajansın ilk derin uzay roketi olma niteliği taşıyor. Fırlatma için SLS roketinin, sıfırdan saatte 17.000 milin (~27.000 km) üstüne çıkması gerkiyor. Roket, astronotları taşıyacak olan Orion'un, Dünya'nın kütleçekiminden kurtulmak için ulaşması gereken kaçış hızına çıkmasını sağlayacak.

Her SLS konfigürasyonu, dört RS-25 motorlu bir çekirdek kademe kullanacak. Blok-1 adı verilen ilk SLS aracı, Ay'ın ötesindeki yörüngelere 26 metrik tondan fazlasını gönderebilecek. Bu araç, ikiz beş-bölmeli katı roket itiş artırıcıları ve dört RS-25 sıvı yakıt motoruyla çalıştırılacak. Uzaya ulaştıktan sonra, ICPS (İng. Interim Cryogenic Propulsion Stage) Orion'u Ay'a gönderecek.

SLS'in bir sonraki planlanmış geliştirilmesi olan Blok-1B mürettebat aracı, yeni ve daha güçlü bir EUS (İng. Exploration Upper Stage) kullanarak, daha zorlu görevlere olanak tanıyacak. Blok-1B aracı tek bir fırlatmada Orion mürettebatını, derin uzay yaşam alanı modülü gibi keşif sistemleriyle birlikte taşıyabilecek. Blok-1B mürettebat aracı derin uzaya, Orion ve mürettebatı da dahil olmak üzere yaklaşık 37 ton gönderebilecek. Sadece kargoyla fırlatıldığında, SLS'in büyük keşif sistemleri taşımak için geniş bir hacmi olacak.

Sonraki SLS konfigürasyonu olan Blok-2 ise 45 tondan fazlasını kaldırabilecek. Ay'a, Mars'a ve diğer derin uzay varış noktalarına kargo göndermek için kullanılacak.



Orion: Derin uzay için Kumanda Modülü

NASA'nın insan-sınıflandırmalı (insanları güvenle taşıyabilir olarak sınıflandırılan uzay aracı veya fırlatma aracı; İng. human-rated) Orion uzay aracı, dört astronotu Ay yörüngesindeki Anakapı'ya götürecek. Oradan astronotlar, Ay yüzeyine iniş için yapılandırılmış olan bir insanlı iniş sistemine binecek. Kenetlendikten sonra, Orion ilk görevlerde yörüngesel karakola yaşam destek sistemleri sağlayacak ve acil bir durum olduğu takdirde, yeryüzünden 250.000 mil (~400.000 km) uzakta astronotların sağ kalmasını sağlayacak.

Orion, son derece becerikli bir uzay aracı. Dış yüzeyinin ışınıma (radyasyona) karşı korumalı olmasının yanı sıra, içindeki elektronik aletler ve bilgisayarlar da ışınıma dayanıklı. Isı kalkanı, Dünya atmosferine geri girerken oluşacak olan 2800 C civarındaki sıcaklıklara (ki bu değer, Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan dönerken oluşandan neredeyse 1000 C daha yüksek) dayanabilecek şekilde imal edildi. Anakapı'ya 6 aydan fazla süreyle kenetlenmiş şekilde kalabilmesi planlandı. Mürettebatı da kendi başına 3 hafta süreyle yaşatabilecek kapasiteye sahip.



Anakapı: Ay yörüngesindeki Ay karakolu

Anakapı (İng. Lunar Orbital Platform – Gateway), insanları ve Ay'da yapılacak bilimsel incelemeleri desteklemek için yörünge karakolu görevi görecek. Ay yörüngesinde bulunan bir kumanda ve hizmet modülü olarak, Anakapı daha uzun süreli Ay görevlerini ve güneş sisteminin daha uzaklarına doğru yapılacak keşifleri destekleyecek şekilde geliştirilebilir. Çeşitli firmalar da NASA için Anakapı'ya sürekli olarak oksijen, yakıt ve yiyecek gibi malzemeler gönderecek.

Ay yörüngesindeki Anakapı, Dünya yörüngesindeki Uluslararası Uzay İstasyonu'na biraz benzeyecek ama ondan daha küçük olacak. Astronotlar için yaşam alanı, ofis ve bilimsel araştırma laboratuvarı görevi görecek. Ay yörüngesine gelen araçlar için kenetlenme limanları olacak. NASA, beş veya altı roketlik bir nakliyat süreciyle Anakapı'nın yörüngedeki inşasını tamamlamayı planlıyor.



Ay İnicileri: İnsana uygun çağdaş Ay'a iniş araçları

NASA, astronotları 2024 yılında Ay yüzeyine indirecek çağdaş bir Ay İnicisi'nin (İng. Lunar Lander) geliştirilmesi için firmalarla çalışmalarını sürdürüyor.

Artemis Nesli Uzay Giysileri: Geniş bir hareket olanağı veren yüzey giysileri

Uzayın haşin ortamında astronotlar, Ay'ın Güney Kutbu'ndan başlamak üzere bilinmeyeni keşfetmek için bir kez daha çağdaş uzay giysilerine gereksinim duyacak. NASA'nın ileri teknoloji ürünü olan "araç dışı keşif hareketliliği birimi" (İng. exploration extravehicular mobility unit - xEMU) adlı uzay giysisi, Ay yüzeyinde yapılacak gezintileri destekleyecek. Fırlatma ve Dünya atmosferine geri giriş sırasında koruma için astronotlar Orion'un mürettebat sağkalım sistemi giysilerini giyecek.