Zihin Kullanma Kılavuzu-1: Dikkat ve Kısa Süreli Hafıza

Kendimizi akılcı ve mantıklı canlılar olarak düşünmek hoşumuza gider. Ve evet akılcı ve mantıklı canlılar olabiliriz, fakat bunun için biraz çaba göstermemiz gerekir.

Mantıksal düşünce, mantık kurallarını kullanarak bilgi üzerinde aşamalı işlemler gerçekleştiren bir mikro işlemci gibi davranmamızı gerektirir. Bu durum ne yazık ki pek çok insana doğal olarak gelen bir şey değildir, öğrenmek için dışarıdan bir yönergeye, usta olmak için de uzun bir eğitime ihtiyacımız vardır. Bunları sağlamış olsak bile, yine de tamamen mantıklı bir perspektifi sürdürebilmek için çabalamaya devam etmemiz gerekir.

Popüler bilgeliğin öne sürdüğü bir esas vardır; "sol beyin, mantık demektir." Beyin görüntüleme çalışmaları, mantıksal düşünce süreçleri için sol prefrontal kortekse ihtiyaç olduğunu ve çoğu zaman da sağ taraftan girdiye ihtiyaç duyulmadığını ortaya koyuyor.

Fakat, mantıksal düşünce ve inançlar arasında çelişkiler söz konusu olduğunda, prefrontal korteksin sağ kısmı karışıklığı gidermek için devreye girer. Ve ne yazık ki bu savaşta sağ lob her zaman kazanır. Yapılan araştırmalar, mevcut inanışların yeni bilgilerle çelişkiye düştüğü yerde, beynimizin inançları düzeltmek yerine mevcut inançlarını koruma eğilimi gösterdiğini ortaya koyuyor.

Bir diğer sürpriz ise, popüler bilgeliğin aksine, duygular, mutlaka akılcılığın düşmanı değildir. Yapılan araştırmalar, prefrontal bölgenin duyguları işlemekten sorumlu bölgesinde hasar meydana gelmiş kişilerin, özellikle de her iki seçeneğin de mantıklı bir avantajı olmadığında karar vermekte güçlük çektiklerini ortaya koyuyor.

Bu yüzden, özellikle mantıksal olmayan kararlar hakkındaki duygularımızı kucaklamak, aslında daha akılcı seçimler yapmamıza yardımcı olabilir. Ancak her zaman değil; yürütülen diğer çalışmalar, güçlü duyguların, özellikle sevdiğimiz insanları ilgilendirdiği durumlarda akılcı kararlar vermeye müdahale edebildiğini göstermiştir.

İnanç ve duygu rolünün bir değerlendirilmesinin yanı sıra daha mantıklı hale gelebilmek için yapabileceğimiz bir şey var mı?

York University'den bilişsel psikolog Vinod Goel'e göre, beynin bir uyarılma biçimi bir gün bu konuda bizlere yardımcı olabilir. Goel; beyin stimülasyon tekniklerinin, akıl yürütmeyi geliştirmeye yönelik bir yol önerebileceğini söylüyor. Zaten, yaratıcı düşünceyi geliştirmek için benzer beyin stimülasyon teknikleri kullanılıyor. Aynı yöntem mantıksal akıl yürütme yetilerimizi geliştirmek için de kullanılabilir. Ancak yine de bu durum için bir kısayol yok. Yürütülen güncel çalışmalar, hukuk eğitiminin bir parçası olan rasyonel düşünceyle ilgili birkaç aylık eğitim, ön ve parietal loblar arasındaki bağlantı sayısını ve iki hemisfer arasındaki bağlantı sayısını arttırdığını gösteriyor. Fakat ne var ki; düzenli uygulama olmadan bu etki, ders bittikten birkaç ay sonra neredeyse tamamen kaybolabiliyor.

Zihin Kullanma Kılavuzu-3: Öğrenme

---