Birisiyle aramızda yaşadığımız sorunlardan sonra sempatik davranışlar sergilemek ve birbirimize sarılmak, çözüm için oldukça faydalı olabilir. Yapılan araştırmalara göre, şempanzeler de tıpkı insanlar gibi sarılmaları ve öpmeleri aynı amaç için kullanıyor ve işe de yarıyor. İnsanların en yakın genetik akrabaları üzerinde çalışma yapan bilim insanlarının bulgularına göre, agresifliğin kurbanı olan şempanzelerin stres seviyeleri, üçüncü bir şempanze olaya dahil olup teselli ettiğinde azalıyor.
İngiltere’deki John Moores University’den Dr. Orlaith N. Fraser’ın belirttiğine göre, ‘’Teselli genellikle öpücük ya da kucaklama formuna bürünüyor.’’ Fraser’a göre bu durum oldukça ilginç. Çünkü bu davranış, kavga dışındaki durumlarda oldukça nadir görülüyor. Eğer öpücük kullanılacaksa, teselli eden şempanze genellikle arkadaşının kafasının üstünden ya da arkasından öpüyor. Sarılmak da tıpkı insanlarda olduğu gibi, tek kolun ya da iki kolun diğer şempanzenin vücuduna dolanması şeklinde gerçekleşiyor.
National Academy of Sciences’de yayımlanan çalışmaya göre; bu davranışın sonucunda tartışma ya da kavga kurbanı şempanzenin stres seviyesinde bir azalma meydana geliyor. Emory University Yerkes Primate Center’den Dr. Frans de Waal’e göre bu çalışma, stres azalması ve teselli arasındaki ilişkiyi göstermesiyle oldukça önemli. Çünkü, bundan önceki çalışmalarda, tesellinin stres üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı öne sürülüyordu. Waal’e göre bu çalışma, tesellinin şempanzelerde de gerçekten terim olarak anlamını karşılayıp karşılamadığı konusundaki şüpheleri yok ediyor. Elde edilen bulgular, ayrıca teselli etme davranışının bir empati belirtisi olduğunu da gösteriyor.
Araştırma takımında yer almayan De Waal’in önermesine göre, şempanzelerdeki empatinin bu delilleri belki de insanların çocuk yaşlarındaki ‘sempatik ilgi’ olarak adlandırılan davranışı ile eşdeğer olabilir. Çocuklardaki bu davranış, aile bireyleri ile sarılmayı ve onlara dokunmayı içerir ve ‘’aslında bu durum şempanzelerde görülene çok benzer şekilde gerçekleşir; yani bu karşılaştırma çok da ihtimal dışı değil.’’ Fakat, empatinin örneklerine şempanzelerde rastlanırken diğer maymunlarda rastlanmıyor.
Bazı büyük beyinli kuşlar ve köpeklerde de benzer davranışların görülebileceğiyle ilgili önermeler de mevcut. Fakat, henüz bu hayvanlarda sarılmanın stres seviyesini azalttığı ile yeterince delil elde edilmiş değil.
Frans de Waal (İçimizdeki Maymun)
Empati için başkalarının farkında olmak, onların ihtiyaçlarına duyarlı olmak gerekir. Muhtemelen memelilerde, annelerin yavrulara bakmasıyla başlamıştır ama kuşlarda olduğuna dair kanıtlar da vardır.
Bir keresinde Avusturya'nın Grünau şehrindeki Konrad Lorenz Araştırma İstasyonu'nu ziyaret etmiştim. Burada büyük kafesler içinde kuzgunlar vardı. Gerçekten çok etkileyici kuşlar. Özellikle de güçlü, kara gagaları suratınızın dibinde, omzunuza tünedikleri zaman! Bana öğrenciyken baktığım evcil cücekargaları hatırlattı. Grünau'da bilim insanları, kuzgunlar arasında aniden patlak veren kavgaları izlemişler ve kenardan seyredenlerin gerginliğe nasıl tepki verdiklerini görmüşlerdi. Kaybedenlerin arkadaşları ya onlara sokuluyor ya da gagalarıyla gagalarına dokunarak teselli ediyordu.
Aynı istasyonda, Lorenz'in kaz sürüsünün torunlarına kalp atışlarını ölçen aletler takılmıştı. Her yetişkin kazın bir eşi olduğundan, bu ölçümler empati konusunda bir fıkir veriyor. Kuşlardan biri başka bir kuşla kavgaya tutuştuğunda eşinin kalp atışları hızlanıyordu. Hatta eşi kavgaya karışmasa bile kalp atışları kavgadan endişe duyduğunu gösteriyordu. Kuşlar da birbirlerinin acılarını hissediyorlar. (...)
Hem kuşlarda hem de memelilerde bir nebze olsun empati varsa, bu kapasite sürüngen atalarına kadar uzanıyor olsa gerek. Ama bütün sürüngenler değil çünkü çoğu yavrularına bakmaz. Limbik sisteme duyguların beşiği diyen Amerikalı sinirbilimci Paul MacLean'e göre, bakım davranışının en önemli işareti yavruların "kayboldum" çağrısıdır. Küçük maymunlar bunu daima yapar: Anneleri onları geride bıraktığında, anneleri dönene kadar bağırırlar. Tek başına bir ağaç dalında otururken sefil bir halleri vardır; belli birine yönelmeyen "kuu" sesleri çıkarırlar uzattıkları dudaklarıyla. MacLean, yılan, kertenkele, kaplumbağa gibi çoğu sürüngende "kayboldum" seslenmesinin olmadığını tespit etmiştir.
Ancak birkaç sürüngen, yavru sıkıntıda ya da tehlike altında olduğunda seslenerek anneyi yardıma çağırır. Hiç elinize bebek timsah aldınız mı? Aman dikkat' Çünkü epey keskin dişleri vardır ama aynı zamanda gırtlaklarından gelen bir çığlık atarlar ve bu sesi duyan anne timsah sudan uçarak çıkar. Böylece sürüngen duygularından şüphe etmek neymiş öğrenirsiniz!
Frans de Waal (Bonobo ve Ateist)
- Randolph E. Schmid, ''Chimps Calm Each Other With Hugs, Kisses: Study'' Huffington Post, Retrieved from " http://www.huffingtonpost.com/2008/06/18/chimps-calm-each-other-wi_n_107789.html
- 1- Church, R. M. (1959). Emotional reactions of rats to the pain of others. Journal of Comparative and Physiological Psychology, 52(2), 132–134. https://doi.org/10.1037/h0043531
Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.
Destek Ol