Post Author Avatar
Baran Bozdağ
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Almanya'da University of Bonn (Germany) araştırmacıları Avrupa'da 220 milyon yıl önce yaşamış olan dinozor plateozorların (Plateosaurus) neredeyse tam halde korunmuş bir yavru iskeletini tanılayarak analiz etti ve henüz çok erken yaşlarda büyük oranda yetişkinlere benzediğini ortaya çıkardı. Plateozor yavrularının çok büyük oranda neredeyse büyümeyi tamamlamış morfolojileri olduğunu kaydeden çalışma ekibi, bulgularının genç hayvanların o dönemde ve sonrasındaki evrimsel süreçte nasıl hareket ettikleri, yedikleri ve yaşadıklarına dolayısıyla hayatta kalma yeteneklerinin ne derecede olduğunu anlamaya sağlayacağını öne sürüyor.

Fabian adı verilen genç Plateozor, 2015 yılında İsviçre sınırlarındaki Frick fosil kazı alanında keşfedilmişti. Acta Palaeontologica Polonica'da yayımlanan çalışma için, araştırmacılar yerel bir müzede sergilenen bu bütüne yakın iskeleti daha yakından incelemeye karar verdi. Bilindiği üzere, bu tip kazı alanlarından çıkan birden fazla parça parça kemik ve kalıntı fosilden bütüne ithaf edilen özellikler keşfediliyor ve çalışmalar büyük oranda bu yolu izlemek zorunda kalıyor. Bebek ve genç dinozorların kemiklerine ulaşmak ve tespit etmek zor olduğu kadar, bütün halde bir iskelet bulmak da son derece nadir bir olay.

Bundan sadece birkaç yıl önce, paleontologlar bu genç bireye ait fosillerin plateozora ait olduğunu tanılamıştı ancak bu tespite karşın kalıntılar yetişkin bir plateozorunki kadar büyüktü. Muhtemel açıklamalardan biri olarak araştırmacılarından Prof. Dr. Martin Sander, daha küçük bireylerin hareket kabiliyetlerinden dolayı çamur birikintilerine kolay batmadığını ve fosil alanı olan eski çamur yataklarında çok temsilcilerinin bulunmadığını öne sürüyor.

Sander ve ekibi karşılaştırmalı anatomi tekniklerine başvurarak yeni iskeleti incelerken görece küçük boy ölçülerinden dolayı kayda değer birşey üzerinde olduklarını anlamıştı. Omurga uzunluğuna bakılarak genç fosilin canlı iken 2.5 metre uzunluğunda olduğu varsayımında bulundular ve ağırlığının ise 40 ila 60 kilogram arasında değişiyor olabileceğini kaydettiler. Karşılaştırma noktasında ise yetişkin bir plateozorun örneklerinden elde edilen verilere göre boyunun 5 metreden 10 metreye kadar değişebileceği ve ağırlığının 4 tonu bulabileceği belirtildi. 

Sadece boyuna bakılarak dahi Fabian'ın bir sübyan olduğu açıkça görülse de, bir yavruya göre de boyutlarının büyük olduğu ve neredeyse yetişkinlerin kabiliyetlerine yakın tamamlanmış bir gelişim geçirdiği dikkatlerden kaçmadı. Bu varsayım ise omurga hattının kemik yapısının ve birleşme kısımlarının henüz yaklaşmamış olduğunun keşfi ile doğrulanmış oldu. Benzerliği anlamak açısından bunu insan bebeklerinin kafatası kemiklerinin birleşmesi gibi düşünebiliriz. Bu birleşme ancak doğum sonrası yaşam sırasında gerçekleşen bir gelişim fazıdır. 

Yetişkin bireyler ile Fabian'ın hem vücut proporsiyonları açısından hem de anatomik olarak benzediğini belirten araştırmacılar omurga üzerindeki laminaların bu ortak özelliklerden biri olduğunu ortaya koydu. Omurga parçalarını birleştiren anatomik unsurlar olan ve kemiksi lameller olarak birçok dinozorun anatomik özelliklerinin arasında bulunur. Proporsiyonel değerlendirmeye göre ise araştırmacılar; el ve boyunları biraz uzun ve kolları daha kısa ve zayıf olsa da genelinde tür içi varyasyonlar ile karşılaştırıldığında yetişkin-yavru arasındaki bu proporsiyon varyasyonunun küçük olduğunu kaydetti.

Yine çapraz karşılaştırmalı anatomik değerlendirmede akrabaları olan Mussaurus (Tr. Muzor) yavruları ile karşılaştıran araştırmacılar, yetişkinleri bipedal (iki ayağı üzerinde olan) olsa da yavrularının yumurtadan çıktıktan sonra hala dörtayak üzerinde (kuadripedal) olması gibi büyük farklar olduğunu da belirtti.

Bir diğer dikkat çekici unsur ise, tüm benzerliklere rağmen yetişkinlerin yavrulardan 10-70 kata kadar daha ağır olabilmesiydi. Araştırmacılardan paleontolog, Dr. Jens Lallensack kemik ve kas gelişiminin bu denli büyük etki yaratmasının, buna karşın bu zaafiyetin hayatta kalma yeteneklerine çok olumsuz etki yaratmadan türün yayılmış olmasına dikkat çekti.
Kaynak ve İleri Okuma
  • Martin Sander, Jens Lallensack; Baby dinosaurs were "little adults", 6 Kasım 2020, Institut für Geowissenschaften Universität Bonn News Website, https://www.uni-bonn.de/news/254-2020?set_language=en
  • Darius Nau, Jens N. Lallensack, Ursina Bachmann, and P. Martin Sander. Postcranial osteology of the first early-stage juvenile skeleton of Plateosaurus trossingensis from the Norian of Frick, Switzerland. Acta Palaeontologica Polonica, 2020 (in press); , http://app.pan.pl/article/item/app007572020.html
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir