Yeni bir araştırma, hafızaları tetiklemeden sorumlu beyin mekanizmalarının uyku ve uyanıklık sırasında aynı örgüyü gösterdiğini ortaya koyuyor. Hafızaların güçlendirilmesinde, uyku, önemli bir süreç olmasına rağmen bu durumun altında yatan nöral mekanizmalar hala tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Yeni yayımlanan bu çalışma, uyku sırasında hafızaları beyinde yeniden harekete geçiren süreçlere yeni bir ışık tutuyor.

9 Ekim'de (2018) Cell Reports'da yayımlanan çalışmada, insanlarda ilk kez, uyanıkken belirli anılar hatırlandığında tetiklenen ayrık nöral örgülerin, takip eden uyku aşamasında yeniden ortaya çıktığı gösterildi. Bulgular bellek oluşumunda uykunun faydalı etkilere sahip olduğuna dair yeni deliller sağlıyor.

Bu mekanizmalara dair daha karmaşık bir kavrayış geliştirmek, anıların nasıl oluştuğuna yönelik kavrayışımızın da gelişmesine olanak tanıyacak. Böylelikle, Alzheimer gibi hafıza bozukluklarının temellerinin çözülmesine ve hafızayı güçlendirici müdahalelerin geliştirilmesine de yardımcı olabilecek.

Araştırmacılar hafızayı geliştirmek olarak da bilinen Hedeflenen Hafızanın Yeniden Aktifleştirilmesi tekniğini kullandılar. Yapılan deneylerde, katılımcılara önceden öğrendikleri bilgiler (yabancı sözcükler), uyku sırasında tekrar dinletildi. Uyku aşamasından önce elektroensefalografi (EEG) kullanılarak yabancı kelimeleri öğrenirken ve hatırlarken katılımcıların beyin sinyalleri kaydedildi. Ardından, uyku aşamasındaki katılımcıların, öğrendikleri kelimeleri tekrar duyduklarında aktifleşme gösteren ayrık nöral örgüleri kaydedildi. Araştırmacılar, beynin her iki aşamasındaki nöral tepkilerini karşılaştırarak beyin aktivitesindeki benzerlikleri göstermeyi başardı.

Araştırmacılara göre, her ne kadar uyku ve uyanıklığın ortak yönleri çok azmış gibi görünse de, bu çalışma, bu durumların her birindeki beyin aktivitesinin, sanılandan daha benzer olabileceğini göstermektedir. Öte yandan, kaydedilen nöral aktivite, uykunun, hafıza ve sağlığımız için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor.

Hafızanın nasıl çalıştığına dair kavrayışımızı daha fazla geliştirdikçe, Alzheimer gibi hafıza bozukluklarının tedavisi için yeni kapılar açılabilir. Öte yandan uyku ve uyanıklık gibi iki farklı aşamada hafızaların nasıl yeniden aktif hale geldiğini anlamak, bu hafızaların nasıl değiştirilebileceğine ve ilginç tedavisel yöntemlerin geliştirebilmesine de olanak tanıyabilir.

Çalışmayı yürüten ekip, uyku sırasında rastgele hafıza aktivasyonunu araştırmak için yeni bir araştırma planlıyor. Bunun için, gelişmiş makine öğrenme tekniklerini kullanarak, beyindeki nöral örüntüleri kaydedebilir, yorumlayabilir ve harici bir yönlendirmeye gerek duymadan hafızaların aktive edildiği yerleri belirleyebilirler.