Post Author Avatar
Gürkan Akçay
Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör

Başka insanların duygularını anlayabilme ve hissedebilme becerimiz ya da "empati" yapabilme yetimiz, iş birliği yapmak ve bakıcılık üstlenmek gibi toplum yanlısı davranışlarımızın merkezinde yer alır. 

Araştırmalara göre, bilişsel ve duygusal olmak üzere empatinin iki tipi bulunuyor. Bilişsel empati, başka bir kişinin duygularını, içerisinde bulunduğu durumu ve nasıl tepki vereceğini düşünsel veya zihinsel düzeyde anlamayı (örneğin, "kendini başkasının yerine koymak" gibi) içerir. Duygusal empati ise bir kişinin ifadesini veya diğer duygudurum işaretlerini gözlemledikten sonra içgüdüsel olarak duygularını hissettiğiniz bir tür duygusal bulaşmadır.

Her iki tür de ebeveynlerin çocuklarına yönelik davranışlarında geriye güçlü izler bırakır ve nihayetinde de çocuğun psikolojik gelişimini etkileyebilir. Tersinden ilerleyince de, bir çocuktaki empatinin nasıl şekillendiğini anlamak, ebeveyninin davranışını da deşifre etmemize yarayabilir. 

Empatinin biyolojik mekanizmalarından söz ettiğimizde ise, genellikle ve özellikle oksitosin seviyeleriyle ilgileniriz. Yüksek oksitosin seviyeleri hassas ebeveynlik işaretiyken; oksitosinle ilişkili genin empati ve ebeveyn davranışında nasıl bir çeşitlilik yaratabileceği sorusu henüz net bir cevaba sahip değildir.

Ancak olası bir açıklama, gerçek DNA dizisini değiştirmeden gen işlevini değiştirmenin bir yolu olan gendeki epigenetik değişikliklerdir. Daha da özel olarak, oksitosin geninde (OXT) belirli konumlarda "metil" grubu olarak adlandırılan kimyasal bir grubun eklenmesi olarak bilinen "DNA metilasyonu", insanlarda kişilik özellikleri ve beyin yapısı ile ilişkilendirilmiştir.

Bu durum da akıllara şu soruyu getiriyordu: Oksitosin genindeki metilasyon annenin empatisini etkiler mi?

21 Kasım'da (2020) Psychoneuroendocrinology'de çevrimiçi hali yayımlanan çalışmada, araştırmacılar bu sorunu cevabını aradılar. Araştırma kapsamında en az bir küçük çocuğa bakan 57 Japon anneden alınan tükürük örneklerinin analizleriyle oksitosin geni metilasyonu ölçüldü. Araştırmada ayrıca, beyin morfolojisi ile DNA metilasyonu arasındaki herhangi bir bağlantıyı belirlemeyi amaçlayan OXT metilasyonu ile ilgili beyin bölgelerinin boyutunu incelemek için MRI tekniği kullanıldı. Bu, epigenetik değişiklikleri beyin yapıları ve/veya işlevleriyle ilişkilendirerek davranışı açıklamaya çalışan "görüntüleme epigenetiği" adı verilen heyecan verici yeni bir alanın parçasıdır. Araştırma ekibi son olarak da, sahip olunan bilişsel ve duygusal empati düzeylerini belirlemek için iyi yapılandırılmış bir psikoloji anketi kullandılar.

Elde edilen bulgular, OXT metilasyonunun, annenin sert ebeveynlikle bağlantılı olan "kişisel sıkıntı" ile pozitif bir korelasyon gösterdiğini ortaya koydu. Bunun yanı sıra, OXT metilasyonunun sağ alt temporal girustaki gri madde hacmiyle de negatif korelasyon gösterdiği görüldü. Yani, oksitosin geninin yüksek metilasyonu, kişisel sıkıntıyı artırırken; alt temporal girustaki beyin hacmini düşürdü.

Araştırma, oksitosin geninin DNA metilasyonu ile empati arasındaki ve metilasyonun hem empati hem de beyin büyüklüğündeki farklılık arasındaki bağlantıyı gösteren ilk araştırma olma özelliğine sahip. Araştırmacılar, bu gen ile fenotip arasındaki ilişkiye veya gen ifadesinin fiziksel tezahürüne ilişkin çok önemli bilgiler edinildiğini ileri sürüyor. 

Öte yandan araştırma ekibi, DNA metilasyonunun beyin yapısındaki değişiklikleri mi yoksa tbeyin yapısındaki değişiklikler mi DNA metilasyonunu etkilediğini bulmak için istatistiksel analizler kullandı. Ancak alt temporal girustaki gri madde hacminin, OXT metilasyonu ve empati üzerinde önemli bir etkisine rastlanmadı. Bu da beyin yapısının OXT genindeki epigenetik değişiklikler ile empati arasındaki ilişkiye aracılık etmediği anlamına gelir.

Tüm bu bulgular, çocuklarda psikolojik gelişimi anlamada gerçek bir katkısı olabilecek anne empatisiyle ilgili karmaşık süreçlere ışık tutmaktadır. Bu alandaki kavrayışımızın gelişmesi, kötü muameleye veya istismara maruz kalan çocukları daha iyi anlama çabalarını arttırarak, sağlıklı gelişimlerine katkıda bulunabilir.
Kaynak ve İleri Okuma
Etiket

Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?

Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.

Destek Ol

Yorum Yap (0)

Bunlar da İlginizi Çekebilir